|
3—Ал-омилувна алайҳо. Садақа вожиб бўлган кишилардан садақаларни жамлаш ёки ҳақлиларга тарқатиш учун таъйинланган садақа йиғувчилар. Агар бой бўлсалар ҳам садақаларни жамлаш ёки тарқатиш вазифасини бажарганлари муқобилига садақотлардан уларга берилади. Ато ибн Ясордан ривоят қилинди. Расулуллоҳ с.а.в.«Садақа бой учун ҳалол бўлмайди. Лекнн 5 кишига: садақа йиғувчига, ўз моли билан садақани сотиб олган кишига, садақа қилинадиган қўшниси бўлиб, садақани унга ҳадя қилган кишига, мужоҳидга ва қарздорга садақа ҳалол бўлади», дедилар. Буср ибн Саъийддан ривоят қилинади. Ибн Саъдий ал-Моликий: «Умар мени садақага омил қилди. Садақадан бўшаган ва садақани унга топширган пайтимда, мени пул олишимга буюрди. Мен Аллоҳ учун қилдим”, - дедим, Умар: «берилган нарсани ол», дедилар. Мен ҳам Расулуллоҳ с.а.в. даврларида омил бўлдим, Набий с.а.в. мени омил (закот йиғувчи) қилдилар. Мен сенинг сўзингга ўхшаш сўзни гапирдим. Расулуллоҳ с.а.в. менга, сен сўрамаган нарса сенга берилса ол истеъмол қил ва садақа қил», дедилар». Муттафақун алайҳ.
4—Ал-Муаллафату қулубуҳум. Улар ҳали иймони мустаҳкам бўлмаган шижоатли, таъсир кўрсатувчи кишилар, саййидлар (раислар) ва қўмондонлардан иборат синф. Халифа ёки волийлар уларнинг қалбларини улфат қилиш, иймонларини мустаҳкамлаш, Ислом ва мусулмонлар манфаатига хизмат қилиши ёки жамоатларига таъсир кўрсатишлари учун уларга закот беришни раъй қилади. Масалан: Расулуллоҳ с.а.в. Абу Суфён, Уяйна ибн Ҳисн, ал-Ақраъ ибн Ҳобис, Аббос ибн Мардос ва шулар каби кишиларга закот берганлар. Амр ибн Тағлибдан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ с.а.в.га мол ёки асирлар келтирилди, уни бир неча кишиларга тақсимлаб бердилар. Баъзиларга бериб, баъзиларга бермадилар. Сўнг қолдирилган кишиларни маломат қилганларини эшитдилар. Расулуллоҳ с.а.в. Аллоҳга ҳамд ва мақтовлар айтиб, сўнг дедилар: «Аллоҳга қасамки, мен бир кишига бераман бир кишини қолдираман. Қолдирган кишим, мен берган кишимдан яхшироқдир. Лекин мен уларнинг қалбларида жазаваланиш ва душмандан қўрқоқликни кўрганлигим учун бу қавмларга мол бераман. Ва мен Аллоҳ уларнинг қалбларида беҳожатликни ва эзгуликни қўйган қавмларни шу хислатларига топшириб қўяман», дедилар».
Қалбларини улфат қилинадиган кишиларга мусулмон бўлсаларгина закот берилади. Агар кофир бўлсалар, Расулуллоҳ с.а.в. Яманга юборган вақтларида Муозга; «Аллоҳ бойлардан олинадиган ва камбағалларга бериладиган молларидан закотни уларга фарз қилганини билдир» деган сўзларига кўра, кофирга садақотдан берилмайди.
Бу синфга нима учун берилаётгани сабаби мавжуд бўлгандагина закотдан ажратиб берилади. Ислом азиз бўлиб тарқалгандан кейин Абу Бакр р.а. ва Умар р.а. закотдан уларга беришдан бош тортганларидек, бирор истисно бўлмаса, уларга закот берилмайди.
5—Риқоб. Қуллар. Мукотабга (агар уларни қуллигидан озод қилиш учун маълум пул миқдорига келишиб олинган бўлса) закот берилади. Агар улар мукотаб бўлмасалар, балки қул бўлсалар уларни сотиб олиб озод қилинади. Бугунги кунда эса қуллар йўқ.
6—Ал-Ғоримувна. Улар орани ислоҳ қилиш, хун пулини тўлаш ёки ўзларининг хос манфаатини ўташ учун қарз олган қарздорлар.
99-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120