|
ФАЙ
Фай деб оту туяларни ўйнатиб, чоптириб бормасдан, яъни қўшинни ҳаракатга солмасдан, сафар машаққатини чекмасдан ҳамда жанг қилмасдан осон қўлга киритилган кофирларнинг молларига айтилади. Бани Назир қабиласида рўй берган воқеа бунинг мисолидир. Шунингдек, бу ҳол яҳудийлардан бўлган Фидак аҳлида содир бўлганидек, кофирлар мусулмонларнинг жанг қилишларидан қўрқиб, уларга ерлари ва молларидан бир қисмини бериш тўғрисида сулҳ тузиш учун мусулмонлар олдига келганликларида ҳам кўринади.
Файга берилган бу маъно Аллоҳ таолонинг «Ҳашр» сурасидаги ушбу оятида ҳам мурод қилинган.
وَمَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَمَا أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَلَا رِكَابٍ
• „Аллоҳ ўз пайғамбарига, улардан ўлжа қилиб берган нарсаларнинг устига сизлар оту туяларни ўйнатиб, чоптириб борганларингиз йўқ». [59:6]
Бани Назир ҳамда Фидак молларининг устига мусулмонлар оту туяларни ўйнатиб, чоптириб боришмаган, бу фай деб ҳисобланади. Шунинг учун ҳам ўша моллар фақат Расулуллоҳ с.а.в.нинг ўзлари учун бўлди. Расулуллоҳ с.а.в. шу моллардан аҳли оилаларига бир йиллик нафақасини берар эдилар, ундан қолганини Аллоҳнинг йўлида жиҳод тайёргарлиги учун от, хачир, эшак ва қурол-аслаҳага ишлатар эдилар. Расулуллоҳ с.а.в.вафот этганларидан кейин бу ишларни Абу Бакр р.а., ундан сўнг Умар р.а.давом эттирдилар.
Бухорий Хумс бобида ривоят қиладиларки, Усмон ва Абдураҳмон ибн Авф, Зубайр ҳамда Саъд ибн Аби Ваққос Умарнинг олдига киришга изн сўрашди. Умар рухсат бердилар, улар озгина ўтиришлари билан Али ва Аббос ҳам Умарнинг олдига киришга рухсат сўраб келишди. Улар у икковларига ҳам рухсат бердилар. Улар кириб салом бериб ўтиришди. Шунда Аббос: «Эй амирал мўминин, мен билан Алининг ўртасида ҳукм чиқаринг», деди. Улар Аллоҳ ўз Расулига ўлжа қилиб берган Бани Назирнинг моли хусусида тортишаётган эканлар, Усмон ва унинг атрофидагилар: «Эй амирал мўминин, бу икковлари устида ҳукм чиқаринг ва уларни тинчлантиринг», дейишди. Умар р.а.: «Шошманглар, уни изни билан, осмону ер қойим бўладиган Аллоҳни ёд қилиб айтаманки, Расулуллоҳ с.а.в. «Биз мерос қолдирмаймиз, қолдирган нарсаларимиз садақадир» деб ўзларини ирода қилганликларини биласизларми?» деганда, тўпланганлар: «Ҳа, шундай деганлар», дейишди. Шунда Умар Али билан Аббосга қараб: «Сизларга Аллоҳни ёд қилиб айтаманки, Расулуллоҳ с.а.в. мана шундай деганларини биласизларми?», деганида икковлари: “Ҳа, мана шундай деганлар”, дейишди. Умар р.а.Али ва Аббосга ўгирилиб айтдики: «Мен сизларга мана шу иш ҳақида сўзлаб бераман, Дарҳақиқат, Аллоҳ мана шу ўлжада Расулуллоҳнинг у кишидан бошқа биронтасига бермаган нарса билан хослаб қўйди. Сўнг ушбу оятни:
وَمَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْهُم...
„Аллоҳ ўз Пайғамбарига улардан ўлжа қилиб берган нарсалар...”, (59:6)
18-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120