|
ЕР, БИНОЛАР, ҚУЛАЙЛИКЛАРДАН ИБОРАТ ДАВЛАТ МУЛКЛАРИ ВА УНИНГ КИРИМЛАРИ
Барча мусулмонларнинг ҳаққи бўлган, бироқ омма мулки каторига кирмайдиган ҳар бир нарса давлат мулкидир. Давлат мулки ер, бино ва кўчувчи нарсалар каби, шахсий мулкчиликни қабул қилувчи айни мавжуд нарсадир. Лекин бу нарсаларга барча мусулмонларни ҳаққи тааллуқли бўлганлиги сабабли, бу нарсаларни тадбир килиш, улар устида иш юритиш, уларни тасарруф қилиш халифага топширилгандир. Чунки халифа, барча мусулмонларнинг ҳаққига тааллуқли бўлган ҳамма нарсаларни тасарруф қилишда салоҳият эгасидир. Давлат мулкининг нарсалари жамоат мулкидан бўлмаганлиги сабабли халифа шахсларга давлат мулкини аслини ёки манфаатларини мулк қилиб бериш жоиз, лекин халифа омма мулкининг аслини бирор шахс ёки жамоатга мулк қилиб бериши жоиз эмас. Шунинг учун барча мусулмонларнинг ҳаққига тааллуқли бўлган ер, бино ва шу каби нарсалар давлат мулкидир. Чунки давлат бу нарсалар устида иш юритишга ҳукмрондир. Бу давлат мулкчилигининг маъносидир.
Давлат гарчи умумий мулк ва давлат мулкини бошқарса ҳам, бу икки мулкчилик орасида фарқ бор. Нефт, газ, битмас конлар, денгиз, анҳорлар, булоқ, майдон, ўрмон, яйлов, масжидлар каби жамоат мулкига кирувчи нарсаларни халифа бирор шахс ёки жамоатга, бу нарсалар барча мусулмонларнинг мулки бўлгани сабабли, бериши жоиз эмас. Халифа муайян тадбир билан мусулмонларнинг ишларини бошқариш ва манфаатларини ўташдаги ижтиҳодига мувофиқ барча мусулмонларнинг бу мулкдан фойдаланишига имкон яратиб бериши лозим.
Аммо давлат мулкига кирувчи ер ва биноларни халифа шахсларга ернинг аслини ва манфаатини ёки фақат манфаатини мулк қилиб бериши ёки мусулмонлар учун манфаат бор деган эътибор билан бу ерларни ўзлаштиришга ва эгалик қилишга Рухсат бериши жоиздир.
Давлат мулкининг турлари
1- Саҳролар, тоғлар, денгиз соҳиллари, шахсларга мулк бўлмаган бўз ерлар.
Барча саҳро, тоғ, тепалик, водий, денгиз соҳиллари ва мутлақо деҳқончилик қилинмаган қаровсиз ёки деҳқончилик қилиб кейин бўз ерга айланган ерлар, буларнннг ҳаммаси бўз ер деб эътибор қилинади ва давлат мусулмонларга фойда келтиради деган раъйига ва ижтиҳодига мувофиқ тасарруф қилади. Халифанинг бу ерларни ажратиб, ўзлаштиришга ва тош билан ўрашга изн бериши жоиздир. Билол ибн Ҳорис алМузанийдан ривоят қилинган ҳадисга кўра, Расулуллоҳ с.а.в. Билолга Ақиқнинг (макон) ҳаммасини ажратиб бердилар. Бошқа ривоятда Расулуллоҳ с.а.в. Билол ибн Ҳорис алМузанийга денгиз билан харсанг тош орасини ажратиб бердилар. Амр ибн Шуъайб оталаридан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ с.а.в. Музайна ёки Жуҳайна қабиласидан бўлганларга ер ажратиб бердилар. Адий ибн Ҳотамдан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ с.а.в. Фурот ибн Ҳаййон ал-Ажалийга Ямомадаги ерни ажратиб бердилар. Абяз ибн Ҳаммол ал Мозаний ривоят қилган
49-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120