|
وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِين
„ Одамларнинг нарсаларини (тарозуда) уриб қолмангиз ва ерда бузғунчилик билан санқимангиз». [11:85]
Кимки садақани келтирса уни қабул қилинг, ким келтирмаса унга Аллоҳнинг ўзи кифоя қилади», деб хат ёздилар.
Бу ҳадисларнинг ҳаммасида макс ёмонланган. Макс йиғувчига қаттиқ ва ёмон хабарларнинг келиши макс олишнинг жоиз эмаслигига далолат қилади.
Шунингдек, ушр мусулмонлардан ва чегарадан ўтаётган зиммийларнинг молларидан олинмаслигини баён қилган бошқа ҳадислар ҳам бор. Ушр фақат дорул-куфр аҳлидан олинишини кўрсатадиган бошқа ҳадислар келган. Масалан: Абдураҳмон ибн Маъқилдан ривоят қилинган ҳадисда, Абдураҳмон айтадики: “мен Зиёд ибн Ҳадийрдан «Кимдан ушр олардинглар?», деб сўрадим». У; «Биз мусулмондан ва зимийдан ушр олмас эдик”,- деди. Мен: «Яна кимдан ушр олардинглар?», деб сўрадим. У: “Дорул-куфр тижоратчиларидан биз юборганда биздан ушр олганлари каби, биз ҳам ушр олардик», деди. Амр ибн Дийнордан ривоят қилинган ҳадисда, Амр айтадиларки: «Муслим ибн Мисбоҳ, Ибн Умардан: «Сиз Умарнинг мусулмонлардан ушр олганини билдингизми?», деб сўраганини ва Ибн Умар: «Йўқ, олганини билмайман», деб айтганини менга хабар беради». Бу ҳадислар мусулмонлардан ва зиммийлардан ушр олинмаганлигини, балки, ушр дорулкуфр аҳлларидан тенгма-тенг муомала қилиш қоидасига биноан, улар солиқ олганлари учун, ушр олинишини очиқ баён қилиб беради.
Лекин Умар ибн Хаттоб ва у кишидан кейинги халифалар, Усмон, Али, Умар ибн Абдулазизлар давлат чегарасидан ўтаётган тижоратчнлардан ушр олганларини баён қилиб берадиган бошқа хабарлар ҳам келган. Улар мусулмонларни тижоратчиларидан рубъул ушр (яъни, қирқдан бири) ва зиммийлардан ушрнинг ярмини (йигирмадан бири) ва дорулкуфр тижоратчиларидан ушр олишарди. Зиёд ибн Ҳадийрдан ривоят қилинган ҳадисда Зиёд айтадики: «Умар ибн Хаттоб мени ушр йиғувчи қилди ва менга мусулмонларнинг тижоратчиларидан қирқдан бир олишни буюрди». Зиёд бошқа ҳадисда айтадиларки: «Умар ибн Хаттоб менга Бани Тағлиб қабиласи насронийларидан ушр олишни ва аҳли китоб (яҳудийлар, насроний)лардан ушрнинг ярмини олишни буюрди». Абдураҳмон ибн Маъқол Зиёд ибн Ҳадийрдан қилган ривоятида Зиёд дорул-куфр аҳли тижоратчиларидан ушр олгани ривоят қилинган. Соиб ибн Язиддан ривоят қилинган ҳадисда Соиб айтадиларки: «Мен Умар р.а.замонларида Мадина бозорида бўлдим. Биз набатлардан (ажамлардан бўлган қавм) ушр олардик». Абдуллоҳ ибн Умар ривоят қилиб айтадики: «Умар р.а.Мадинага юк кўпайиши учун Набат қавмидан ёғдан ва буғдойдан ушрнинг ярмини (яъни, набатлар ёғ ва буғдойини Мадинага жалб қилиш, уларни рағбатлантириш учун) пахтадан бўлган матолардан эса тўла ушр олардилар». Зурайқ ибн Ҳаййон ад-Димашқийдан ривоят қилинган хабарда Зурайк Мисрга ўтадиган жойда ушр олувчи бўлган эдилар. Умар ибн Абдулазиз у кишига: «Зиммийлар тижорат молларининг ҳар 20 диноридан бир динор олгин. Агар 20 динордан кам бўлса, то ўн диноргача ўша ҳисоб билан, агар, динорнинг 3дан биридан кам бўлса, молларидан бирор нарса олмагин», дейилади.
Бу ҳадислар Умар ибн Хаттоб ва у кишидан кейинги халифалар, чегарадан ўтаётган мусулмон тижоратчилардан ушрнинг тўртдан бирини, зиммий
58-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120