|
Фарсах = 3 мил.
Барид = 4 фарсах.
Буларни метр ёки километр билан ҳисобласак қуйидагича бўлади.
Зироъ мурсала = 24Х1,925см. Демак, зироъ мурсаланинг узунлиги 46,2см экан.
Мил = 4000 зироъ мурсалаХ46,2. Демак, бир мил масофанинг узунлиги 1848м ёки 1,848км.
Фарсах = 3 милХ1848м. Демак, бир фарсах масофанинг узунлиги 5544м ёки 5,544км экан,
Барид = 4 фарсахХ5544м. Демак, бир барид масофанинг узунлиги 22176м ёки 22,176км экан.
Шу билан бирга, намозни қаср қилиб ўқиладиган масофа 16 фарсах ёки 48 милдир. Километр ҳисоби билан қуйидагича бўлади:
Қаср масофаси = 16Х5,544км = 88,704км ёки
= 48Х1,848км = 88,704км.
Шуни ҳам айтиб ўтиш керакки, майдонлар ва масофалар узунлигини ўлчаш учун фақатгина олдинги даврда қўлланган ўлчовлардан фойдаланиш шаръан вожиб эмас, чунки у даврдаги ўлчовлар ҳисоб-китобни амалга ошириш учун қўлланган восита эди, холос. Шунинг учун, ўша даврдаги ўлчовларни ҳам, ҳозирги даврдаги осон ўлчовларни ҳам ишлатса бўлаверади.
Маълумки, жарийб аслида форсий ўлчов эди, фаддон эса Мисрдаги ўлчов бирлиги эди, ҳозир ҳам Мисрда ўлчов бирлиги бўлиб келмоқда. Бир фаддон майдон бир жарийб майдондан фарқ қилади.
Бугунги кунда истеъмол қилинаётган метр, километр ва донум ўлчовлари аниқ ва энг осон ўлчовлар деб эътибор қилинади. Шунинг учун донум ернинг майдонини ўлчайдиган, метр эса бино ҳамда газламаларни ўлчайдиган ўлчов бирлиги қилиб олиниши ҳам мумкин. Километр эса масофа узунлигини ўлчайдиган ўлчов бирлиги бўлиб қолиши мумкин. Шундай қилиб, Умар ибн Хаттоб хирож белгилаган бир жарийб майдон (сатҳи) 1366кв.м экан ва уни донумга солиштирадиган бўлсак, тақрибан бир бутун учдан бир донумга яқин бўлади, чункн бир донум майдон 1000кв.метрдир.
Микёл ва вазнлар
Абу Саид ал-Худрий шундай дейди: «Биз Расулуллоҳ с.а.в. даврларида фитр закоти учун бир соъ таом ёки арпа ёки майиз ёки пишлоқ чиқарардик». Жобир ибн Абдуллоҳ шундай дейди: «Расулуллоҳ с.а.в. бир соъ сув билан ғусл қилар ва бир мудд сувга таҳорат қилар эдилар». Абу Саид ал-Худрий ҳадисни Расулуллоҳ с.а.в.га боғлаган ҳолда шундай дейди: «Садақа (закот) беш васақдан кам нарсада йўқдир ва бир васақ олтмиш махтум бўлади». Яъни олтмиш соъ бўлади, Чунки Ҳасан ва ибн Сийрин икковлари шундай дейдилар: «Бир васақ олтмиш соъдир». Шаъбий, Расулуллоҳ с.а.в. Каъб ибн Ужрага шундай деганларини ривоят қилади: «Жонлиғинг борми? Каъб деди: «Йўқ», Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: «Ундай бўлса; хоҳласанг уч кун рўза тут, хоҳласанг, олтита мискинга ярим соъдан 3 соъ садақа қил ва сочингни олдир». Муҳаммад ибн Убайдуллоҳ ас-Сақафий шундай дейди: «Умар ибн Хаттоб Ироқ атрофидаги Басра ва Кўфа орасидаги қишлоқлар аҳлига, обод бўлган ёки обод бўлмаган, ҳар бир жарийб ер учун бир дирҳам ва бир қафиз белгиладилар». Абу Убайд “Моллар” номли китобда шундай дейди: «Бир соъ тўрт31-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120