|
Қоғоз пуллардаги закот
Пул давлат чиқарадиган ва уни ўзи учун муносабатга киритадиган молиявий қоғозлардир. Давлат у билан сотиб олинадиган нарсалар ва хизматларнинг қийматини белгилайди. Қоғоз пулларнинг закоти тилла ва кумушнинг закоти кабидир. Қоғоз пулларнинг ҳақиқатига қараб закот ҳукмлари юргизилади. У уч турдир:
1. Бадал қоғоз пуллар. Бу маъданий пул низомида юрадиган давлат чиқарган қоғоз пуллардир, Бу пуллар тилла ёки кумушга нисбатан чекланган миқдорда юргизилади. Айланишда тилла ва кумушга ноиб (ўринбосар) бўлади ва талаб вақтида бу пуллар сарфланади. Бундай қоғоз пуллар тилла ва кумуш деб эътибор қилинади. Чунки уни ҳар қандай вақтда тилла ва кумушга алмаштириш мумкин. Унинг закоти тилла ва кумушнинг закоти каби. Агар тиллага ноиб бўлса, қоғоз пулнинг тиллага нисбатан қиймати 20 динор (85г)га етиб борса ва бир йил айланса, закот, яъни, рубъул ушр вожиб бўлади. Агар кумушга ноиб бўлса, унинг миқдори 200 дирҳам 595 грамм кумуш миқдорига етиб борса, йил тўлса, закот, яъни, рубъул-ушр вожиб бўлади. Бадал қоғоз пулдан закот вожиблигининг далили, тилла ва кумушдан закот вожиблигига далолат қилувчи юқорида келган ҳадислардир. Чунки бу пуллар тилла ва кумушга вакил ёки ноибдир. Вакил ва ноиб аслнинг ҳукмини олади,
2. Ишончли қоғоз пуллар. Бу пуллар давлат ёки давлат унга чиқариш ҳаққини берган банклардан бири чиқарган қоғоз пуллардир. Ишончли қоғоз пулнинг кўрсатилган қийматидан паст муайян ннсбатда кумуш ёки тилладан доимий қопламаси бўлади. Бу қоплама давлат ёки бу пулларга жавобгар банк ҳузурида сақланади. Ишончли қоғоз пул чиқарувчи (давлат, банк) талаб қилинган вақтда, қопланган тилла ва кумушдан бўлган қийматни олувчига қайтариши унинг зиммасидадир. Унинг қопламаси комил бўлмайди, балки унинг қийматига муайян нисбат билан бўлади, гоҳо 4дан 3 қисми, 3дан 2 қисм, ёки ярми ёки бошқа ҳамма муайян фоиз билан бўлади.
Бу ишончли қоғоз пуллардан қопланган қисми бадал қоғозлар, тилла, кумуш деб эътиборга олинади. Чунки улар ҳар қандай вақтда алмаштирилади. Унинг закоти тилла ва кумуш закоти каби бўлади. Масалан, агар ишончли қоғоз тилла билан қопланган бўлса, унинг қопламаси исмий қийматининг ярмига тенг келса ва 40 динорга етса, бир йил ўтгач, ундан закот вожиб бўлади. Унинг закоти ўз жинсидан бир динорлик қисми тўланади. Агар 40 динорга етмаса, нисобдан оз бўлганлиги учун унга закот берилмайди.
Масалан, агар бу пуллар кумуш билан қопланган бўлса ва қопламаси исмий қийматининг ярми бўлса, бунда агар 400 дирҳамга етиб, бир йил айланса закот бериш вожиб бўлади. Закот ўз жинсидан 10 дирҳамга тенг қисми бўлади. Агар 400 дирҳамга етмаса закот берилмайди.
Ишончли қоғозларда закот вожиблигининг далили тилла ва кумушда закотнинг вожиблигига далолат қилувчи ҳадислардир. Чунки ишончли қоғозлар исмий қийматида қопланган миқдорда кумуш ва тиллага вакилдир. Закот унда вожибдир. Вакил ва ноиб аслнинг ҳукмини олади.
91-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120