|
„Сизлар тезда қаттиқ куч эгаси бўлган қавмга чиқариласизлар, улар билан жанг қиласизлар ёки улар Исломга кирадилар». [48:16)
Бу ҳижратнинг тўққизинчи йилида, Табук йилида бўлган ва шу йили аҳли китобдан жизя олиш, бутларга сиғинувчи мушрик арабларни ўлдиришни вожиб қилган «Бароат» сураси нозил бўлди. Ҳижратнинг 10-йилидан бери бутга сиғинувчи арабларнинг мавжуд бўлиши тўхтади.
Мусулмон бўлиб кейин Исломдан қайтган, яъни, муртад бўлган шахслар ёки гуруҳларга келсак, улар бугунги кунда мавжуд бўлиб уларнинг воқелигига қаралади: Агар улар муртадларнинг фарзандлари бўлишса ва ўзлари муртад бўлишмаса, улардан муртад бўлганлар, оталари ёки боболари ёки боболарининг бобоси бўлса, масалан, Дурузлар, Баҳоийлар, Исмоилийлар хамда Алини илоҳ қилиб олган насирийларга ўхшаш - улар билан муртадлар муомаласи қилинмайди. Балки, уларга мажус ва собиаларга қилингандай муомалада бўлиб, жизя вожиб қилинади Сўйган нарсалари ейилмайди, аёлларига уйланилмайди. Лекин, улар Исломларини янгилаб, Исломга янгитдан келсалар, у холда уларга мусулмонлар ҳукми жорий бўлади.
Аммо уларнинг ўзлари Исломдан қайтсалар, яъни, яҳудий ёки насроний динига ёки коммунизмга ё Исломни Аллоҳ ҳузуридан туширилган дин эканини ҳамда Муҳаммад Аллоҳнинг злчиси эканлигини инкор қиладиган, ёки Исломни татбиқ қилиш вожиб эканини инкор қиладиган, коммунистлар ва уларга ўхшашлар, Қуръон оятларининг баъзисини инкор қиладиган фикрга қайтсалар, уларга тўғридан-тўғри муртадларга қилинадиган муомала қилинади.
Жизя балоғатга етган, ақлли кишилардан олинади. Ёш боладан, жиннидан ҳамда аёл кишидан олинмайди. Расулуллоҳ с.а.в. Муозни Яманга юборган вақтларида, унга балоғат ёшига етган ҳар бир кишидан бир динор олмоғлигини буюрдилар. Умар р.а.қўшинлар амирига шундай деб хат ёздилар: «Жизяни аёллар ва ёш болаларга лозим қилиб қўйманглар. Жизяни фақатгина устара ишлатадиган кимсадан олиш лозим, яъни, балоғатга етган кимсалардан». Ёш бола балоғатга етса ёки жинни ҳушига келса, унга жизя вожиб бўлади. Ёш болани балоғатга етиши ёки жиннининг ҳушига келиши қавмининг жизя бериш йили бошида бўлса қавми билан ўша йилнинг ҳаммаси учун жизя беради. Агар жизя бериш йилининг орасида балоғатга етса ёки ҳушига келса, унинг жизя бериш йили қавмининг йили билан бир хил тартибда бўлишлиги ва ҳар бир кишига хос йил бўлмаслиги учун ўз улушини қавми билан бирга беради. Жизя монастирдаги роҳибларга ва кулба аҳлига яъни, манахларга ҳам вожибдир. Худди шунингдек, ўзларига тўқ бўлсалар касалларга ва кўрларга ҳамда қарияларга ҳам вожибдир. Чунки жизя тўғрисида келган оят ва ҳадислар, уларни ўз ичига олган ҳолда умумий бўлиб, уларни истисно қилиб, ажратадиган нас (яъни оят, ҳадис) мавжуд эмас. Агар улар садақа оладиган даражада фақир бўлсалар, улардан жизя соқит қилинади ва олинмайди. Чунки улар жизя беришга қодир эмаслар. Оят шундай деди:
لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا
„Ҳеч қайси жонга Аллоҳ тоқатидан ортиқ нарсани юкламайди”
Умар ибн Хаттобдан ривоят қилинадики, у киши зиммий аҳлидан бўлган бир қарияни одамлар эшиги тагида тиланчилик қилиб юрганини кўриб: «Сени бунга нима мажбур қилди», дедилар. У: «Жизя, қарилик ва муҳтожлик мажбур қилди»,
34-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120