|
Аллоҳ таоло Ҳашр сурасидаги ушбу каломи билан бунинг бериш сабабларини баён қилди:
كَيْ لَا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِيَاءِ مِنْكُمْ
„токи, ўлжалар сизлардан бой-бадавлат кишилар ўртасидагина айланиб юраверадиган нарса бўлиб қолмаслиги учун». [59:71]
Расулуллоҳ с.а.в.Ҳунайн жангида Исломга янги кирганлар қалбларини Исломга мойил қилиш учун кўп ўлжалар бердилар. Анас ибн Моликдан қилинган ривоятда айтиладики: Расулуллоҳ Ҳунайн ўлжаларини тақсимлаб Ақраъ ибн Ҳобисга 100 туя, Уяйна ибн Ҳиснга 100 туя, Абу Суфён ибн Ҳарбга 100 туя бердилар. Шунингдек, Ҳаким ибн Ҳизом, Ҳарис ибн Калада, Ҳорис ибн Ҳишом, Суҳайл ибн Амр, Ҳувайтиб ибн Абдулузза, Ало ибн Жория ас-Сақафийларга 100 тадан туя бердилар ва булардан бошқа Исломга янги кирганларга бундан озроқ бердилар. Расулуллоҳ с.а.в. ансорлардан бирортасига ўлжа бермаганликлари сабабли, ансорларнинг аччиқлари келди. Шунда Расулуллоҳ с.а.в.уларни тўплаб хутба ўқидилар. Уларни йиғлатиб бу тақсимотга рози қилдилар.
Расулуллоҳ с.а.в.дан кейинги хулафои рошидинларнинг ҳолати худди шунингдек бўлди. Халифалар ўлжаларнинг баъзисини жангдан ёки тақсимланишдан олдин берардилар, Умар ибн Хаттоб Жарир ибн Абдуллоҳ Албажалий Ироққа боришни таклиф қилганларида шу таклифга «лаббай», деб жавоб берганди. Умар Жарирга ва унинг қабиласи Бажилага Ироқ ерларидан (яъни, Фурот ва Дажла атрофидаги ерлардан) бешдан бирини олгандан кейин учдан бирини бердилар. Жарир ва унинг қабиласи икки ёки уч йил муддат ичида бу ерларнинг ҳосилидан учдан бирини еб туришди. Сўнг Умар ундан ерларни қайтариб олдилар ва унга айтдиларки:
Эй Жарир, мен масъул тақсимлагувчи бўлмаганимда сизларга берилган нарса қўлингизда қолган бўлар эди. Одамлар кўпайишди, мен ерларни уларга қайтаришни фикр қилаяпман.
Жарир ерларни қайтариб берди ва Умар Жарирни 80 динор билан мукофотладилар.
Расулуллоҳ с.а.в.ва у кишидан кейинги халифаларнинг ишларидан ва мана бу оятлардан билинадики, ўлжаларнинг иши имом, яъни бошлиққа топширилган бўлиб, бунда Ислом ва мусулмонлар учун яхши деб билган фикр билан иш юргизар экан. Бошлиқ ўлжаларни ҳаммасини ёки баъзисини жангда қатнашган жангчиларга тақсимлашни лозим топса, шундай қилади. Мусулмонларни манфаатларига ишлатиш учун Байтулмолга фай, жизя, хирожларнинг қаторига қўшиб қўйишни афзал кўрса, қўшиб қўяди. Хусусан, шу кунларда давлат амалий ва эҳтиётдаги армияларни таъминлаб, ҳарбийлар оилаларига маошларини бериб, қурол-аслаҳаларни тайёрлайди. Оғир қуроллар ва аслаҳа-анжомлар ўтмишдаги каби жангчилар эгалик қиладиган шахсий нарса эмасдир. Ҳарбий саноат ривожланиб, янги-янги қуроллар ишлаб чиқарилаётган бир пайтда давлат мулки бўлган қуролларни шахсларга мулк қилиб бериш мумкин бўлмайди.
Шунга кўра, ўлжаларнинг ҳукми фай, хирож, жизя, ушрларнинг ҳукми каби бўлиб, байтулмолга қўйилади ҳамда мусулмонларнинг ишларини бошқаришда ва уларнинг ҳолатларини адо этишда сарф қилинади. Халифа жангда қатнашганлар учун Ислом ва мусулмонлар манфаатини кўзлаган ҳолда бу ўлжаларни тақсимламоғи жоиздир.
17-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120