|
ерининг эгалари Исломга киришсада ёки мусулмонга сотишса ҳам хирож ушрий ерга айланмайди. Чунки ерга белгиланган сифат, яъни куч билан фатҳ қилингани ва ерда хирож белгиланганлиги ўзгармас боқийдир, Ториқ ибн Шиҳобдан қилинган ривоятда айтадики: Умар ибн Хаттоб Наҳрул мулкнинг Исломга кирган аёл бошлиғи хусусида менга хат ёзиб юбордилар. «Унга ерини беринглар, хирожини тўлаб турсин». Бу Умар ибн Хаттоб куч билан фатҳ килинган ердан соҳиби Исломга кирган бўлса ҳам хирожни доимий олиб туришни лозим кўрганликларини очиқ-ойдин кўрсатиб турибди.
Сулҳ хирожи
Сулҳ хирожи аҳолиси билан сулҳ тузилган ҳар бир ерга солинади. Сулҳ хирожи мусулмонлар ва улар билан сулҳ тузган кишилар орасида келишилган битимга мувофиқ бўлади. Агар ер аҳли ўз ерлари устидан бериладиган хирож эвазига ер мусулмонларники бўлишига сулҳ тузса, у ҳолда, гарчи бу ер мусулмонларга Исломга кириш, сотиб олиш ёки бошқа йўллар билан ўтса ҳам, ер қиёматгача хирожий бўлиб қолади.
Аҳоли уларга белгиланган маълум бир хирож эвазига ер ўзларининг қўлларида қолишига сулҳ тузса, мана бу хирож жизя ўрнида бўлади ва ер аҳлининг Исломга кириши ёки ерни мусулмонга сотиши билан хирож соқит бўлади. Ибн Можа Ало ал-Ҳазрамийдан ривоят қиладики: «Расулуллоҳ с.а.в. мени Баҳрайн ва Ҳажарга юбордилар. Мен улардан бири Исломга кирган ака-ука орасида бўлган боғда бўлдим. Мен мусулмондан ушр ва кофирдан хирож олардим». Бунинг сабаби, Баҳрайн ва Ҳажар ерлари сулҳ орқали фатҳ қилинган эди. Аммо ерни кофирга сотишса, албатта ернинг хирожи боқий қолади ва соқит бўлмайди. Чунки кофир хирож ва жизя аҳлидандир.
Хирож ушрдан фарқ қилади. Ушр ернинг ҳосилидан олинади. Ушр ерлари қуйидагилар:
а) Араб ярим ороли, чунки улар бутпараст бўлишган, уларга фақат Ислом буюрилган. Расулуллоҳ с.а.в.бу ерда уруш қилиб ва бир қанча жойларни фатҳ қилган бўлсалар ҳам ерга хирож белгиламаганлар.
б) Исломга ихтиёрий равишда кирган аҳоли ери. Масалан, Индонезия ва Жанубий-шарқий Осиё. Расулуллоҳ с.а.в. айтганларки: «Инсонлар токи: «Ла илаҳа иллаллоҳ», дегунигача уларга қарши урушишга буюрилдим. Кимки, «Ла илаҳа иллаллоҳ» деса, ҳақиқатда мендан жонини ва молини шаръан ҳақли бўлмаган вақтда сақлаб қолади, деб эътибор қилинади. Ухровий ҳисоб-китоби эса Аллоҳга ҳаволадир.
в) Куч билан босиб олинган ва халифа уни жангчиларга бўлиб берган ерлар. Масалан, Хайбар ери. Халифа жангчиларга бир бўлагига эга бўлишга рухсат берган ер. Масалан, Умар Шом жангчиларига Химсдаги Ирбид дарёси қирғоқларини ва Дамашқдаги Барода ўтлоқларини эгаллашга рухсат берганлар.
г) Аҳоли берадиган хирож эвазига, ерга эгалик аҳлининг ўз қўлларида қолишлигига сулҳ тузган жойлар. Чунки Исломни қабул қилсалар ёки ерни мусулмонга сотсалар, у ер ушр ерига айланади,
д) Мусулмон экинзорга айлантирган қаровсиз ер. Расулуллоҳ с.а.в. «Кимки ҳеч кимники бўлмаган ерни тирилтирса, у шу ерга ҳақлидир», деганлар. Бухорий ривоят қиладилар: “Кимки ҳеч кимники бўлмаган ерни ободонлаштирса, у шу ерга ҳақлидир”.
24-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120