|
йўллар билан эга бўлганлар деб, эътибор қилдилар. Бу ишни ўзларидан бошладилар ўзларининг барча молу мулкларини 23000 динорга соттириб байтулмолга қўйдилар.
Даллолчилик ва воситачилик ҳаққи
Бу волийлар, давлат ишчилари, давлат хизматчилари даллолчилик ёки воситачилик қилган ҳолда, ажнабий ёки маҳаллий ширкатлардан ёки шахслардан, улар билан давлат орасида тузилган битим ёки шартнома муқобилига олган моллардир. Улар бу йўл билан орттирган барча моллари хиёнат ва ҳаром мол деб, эътибор қилинади. Бу молларни мусулмонларнинг байтулмолига қўйиш вожиб бўлади. Чунки бу мол ғайри шаръий орттирилгандир. Муоз ибн Жабалдан ривоят қилинган ҳадисда Муоз айтадиларки; «Мени Расулуллоҳ с.а.в. Яманга жўнатдилар. Мен Яманга жўнагач, изимдан одам юбордилар ва мен қайтдим. Шунда Расулуллоҳ с.а.в. «Нима учун одам жўнатганимни биласанми? Мени изнимсиз бирор нарсани олмайсан, чунки бу мол хиёнатдир. Кимки, хиёнат қилса, қиёматда хиёнат қилган нарсаси билан келур. Шунинг учун, сени чақирдим. Амалингни давом эттир», дедилар».
Ширкат ва шахслар даллоллик ва воситачилик ҳаққини волий ва давлат ишчиларига давлатдан яширинча, махфий равишда берадилар. Бунда уммат манфаатлари эмас, ўзларининг манфаатларини рўёбга чиқарадиган қонун лойиҳаларини тузиш ёки ижарага бериш битимини тузишга эришишлари кўзда тутилади ва бу ҳам пора ўрнидадир.
Ўғриликлар
Бу волийлар, давлат ишчилари ва давлат хизматчилари иншоотларга, лойиҳаларга ёки бошқа давлат манфаатларига ва қулайликларига бошчилик қилганлари учун уларнинг тасарруфлари остига қўйилган давлат моларидан ўғирлаб олган моллардир. Бу молларга почта, телеграф, телефон ва алоқа хизматлари, булардан бошқа идора хизматчилари ғафлатларидан фойдаланиш, алдов, қалбаки йўл билан инсонлардан белгиланган ҳақдан ортиқча олинган ҳақлар алдов билан ўғирланган молларга киради. Давлат молларидан ўғирлаш ёки инсонларнинг молидан бепарволигидан фойдаланиш, алдов йўли билан орттирилган барча моллар ҳаром, эгасиз орттирилган мол, деб эътибор қилинади. Бу хиёнат йўли орқали орттирилган молдир. Уни мусодара қилиш ва байтулмолга қўйиш вожиб бўлади.
Дарҳақиқат, Умар ибн Хаттоб бирор волийдан ёки давлат ишчисидан шубҳаланса, унга белгиланган ризқидан ортиқча молларини мусодара қилардилар ёки мол ўзиники эканлигига қасам ичирардилар. Умар ибн Хаттоб волий ва давлат ишчиларини амалга минмасдан илгари ва мингандан кейин, молларини ҳисобларди. Агар ортиқча мол топса ёки ўша молдан шубҳаланса уларнинг молини мусодара қиларди ёки қасам ичирарди. Улардан олган нарсаларни байтулмолга қўярди. Шунингдек, Умар ибн Хаттоб Абу Суфён ўғли Муовиянинг ҳузуридан қайтганида, Абу Суфённинг молини мусодара қилдилар. Муовия Умар р.а.нинг Шомдаги волийси бўлган эди. Абу Суфён Умар р.а.га салом бергани келганда, «Муовия отаси қайтаётганда унга пул бериб юборгандир», деган ҳаёл Умарнинг кўнглидан кечди. Умар ибн Хаттоб шундай деди: «Эй Абу Суфён, бизга олган молни бер». Абу Суфён: «Берай десак бирор нарса олганимиз йўқ»,
65-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120