|
кафолатланмаган, шунинг учун мажбурий қоғоз пулларни қонунин қийматидан бошқа қиймати йўқ.
Бу мажбурий қоғоз пулларни пул, нарсаларга баҳо ва манфаатлар, хизматларга ҳақ қилишга келишиб олинган, унинг ёрдамида бошқа молларни ва нақд нарсаларни сотиб олинганидек, бу билан тилла ва кумушни ҳам сотиб олиш мумкин. Бу вақтда мажбурий қоғоз пулларда ҳам тилла ва кумуш рўёбга чиққан пуллик ва баҳолик сифати рўёбга чиқади. «Кумушда рубъул ушр», «5 увқиядан озда садақа йўқ», «кумуш закотини келтиринглар», «Кумуш 200 дирҳамга бормагунча, кумушдан закот олинмайди, қачон 200 дирҳамга етиб борса, 5 дирҳам закот олинади», «сизнинг 20 динорингиз бўлиб, 1 йил тўла айланса, шундагина ярим динор закот берасиз», деб тилла ва кумушда закотнинг вожиблигига ишора қилувчи ҳадисларнинг ҳаммаси пулга ва баҳога далолат қилган, Чунки ҳадисда келган «риқа», «вариқ» ва «увқия» лафзлари араблар луғатида зарб қилиб пул қилинган дирҳамларга нисбатан ишлатилади. Шунингдек, «динор» лафзи ҳам зарбланган, пул қилинган тиллага, яъни, пул ва баҳо бўлган тиллага айтилади. Ҳадисда “тилла” ва «кумуш» лафзлари ишлатилмасдан, динор сўзлари билан ифодаланиши улардаги мақсад, пул ва баҳо эканлигига далолат қилади. Пул ва баҳога закот, дия, каффорат, ўғирликда қўл кесиш ва бошқа ҳукмлар боғлангандир,
Мажбурий қоғозларда пул ва баҳо рўёбга чиқса, улар тилла, кумуш, пулда закот вожиблиги ҳақида келган ҳадисларни ўз ичига олиб закот вожиб бўлади. Закот тилла ва кумуш билан белгиланади. Масалан, кишида мажбурий қоғозлар қиймати тилла нисоби бўлмиш 20 динор (85 грамм тилла) қийматига тенг келса, ёки кишидаги маблағ 200 дирҳам (595 грамм) кумушга тенг келса ва 1 йил айланса, у 40дан бирини закот қилиб бериши вожиб.
Закот тилладан тилла, ноиб пуллар ва ишончли қоғоз пуллар билан берилади. Кумушдан кумуш, ноиб ва ишончли қоғоз пуллар билан закот бериш жоиз. Шунингдек, тилладан кумуш, мажбурий қоғоз пуллар, кумушдан тилла ва мажбурий қоғоз пуллар билан закот берилади, чунки уларнинг ҳаммаси пул ва баҳолардир. Унинг баъзиси баъзисининг ўрнига ўтади ва бундан мақсад амалга ошганлиги учун баъзисининг ўрнига баъзисидан закот бериш жоиз. Экин ва меваларнинг закоти бобида, закот вожиб бўлган мол ўрнига қийматни олиш далилини айтиб ўтган эдик. Ибн Масъуддан ривоят қилинган ҳадисда: «Аёли унга менинг 20 мисқолга тенг келадиган маржон шодам бор, деганда ундан 5 дирҳам закот бергин», дедилар.
92-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120