|
инсонларни пулга бўлган эҳтиёжини осонгина тўлдириш қодирлигини ошириб, пулнинг харид қийматлари даражасини мустаҳкамлайди.
Бу имтиёзлар тилла ва кумуш қоидасини фойда ва имтиёзларидир. Лекин, оламшумул монополия ва божхона тўсиқларини мавжудлиги сабабли ва ишлаб чиқариши ривожланган ва халқаро тижоратда рақобатбардош ишбилармон мутахасислар билан маҳорати ошган буюк давлатлар хазиналарида тилла ва кумушдан кўп миқдорда тўпланганлиги ва тилла, кумуш низоми ўрнига мажбурий қоғоз пул низомини олиши натижасида, бу низом муаммолардан холи бўлмайди.
Тилла ва кумуш қоидасини ушлаган давлатлар бу тўсиқларни ва бу муаммоларни босиб ўтиши учун хусусан, оламни буюк давлатлари ва халқаро тижоратга таъсири бўлган давлатлар тилла ва кумуш қоидасида юрмас эканлар тилла ва кумуш қоидасида юрадиган давлатлар ўзидаги мол билан кифояланиш сиёсатида юриши, четдан мол келтиришни озайтириши, четдан келтирилган матоларни тилла ва кумушга айирбошламай, ўзида мавжуд бўлган матога айирбошлаши ва шунингдек ўзида мавжуд матони ўзи муҳтож бўлган матога сотиши ёки тилла ва кумушга ёки ўзи муҳтож бўлган мато ва хизматларни четдан келтириш учун муҳтож бўлган пулга сотиши лозим бўлади.
Бунга қўшимча икки маъдан: тилла ва кумуш қоидасида юрадиган давлат тилла ва кумуш бирлиги ўртасини ўзгармас айирбошлаш баҳосини чеклашдан сақланиши, айирбошлаш баҳосини баҳоларни ўзгаришига тобе бўладиган ҳолда юргизиши лозим. Чунки икки бирлик орасида ўзгармас айирбошлаш баҳоси таъйинлаш, бозорий қиймати қонуний қийматидан юксалган пул бирлигини айланишдан яшириниши ва арзон пулни ўзи қолиб қиммат пулни айланишдан сиқиб чиқариши мумкин.
Оламда мавжуд тилланинг кифоя килиши
Тилла Низоми қадрсизланишга олиб борадиган захирасиз қоғоз пуллардан катта миқдорини чиқаришдан ҳукуматларни ман қилиш учун энг яроқли низом. Тилла Ннзоми халқаро тижоратни ривожлантирадиган халқаро муомала учун ўзгармас бирлик тақдим қилади.
Лекин, оламдаги мавжуд тилла аввалда бўлгандек, оламни тилла қоидасида юришга қайтариш учун етарлими? Тижорий амаллар учун лозим бўлган пулни тақдим қилиш учун кифоя қиладими? Халифалик Давлатида тилла қоидасига қайтиш учун унга имкон берадиган тилла борми?
Бу саволларга «Ҳа!» деб жавоб берамиз. Оламдаги мавжуд тилла оламни тилла қоидасида юришга қайтариш учун етарли. Мавжуд тиллада тижорий амалларни қоплаш ва оламдаги иқтисодий ҳожатларга етарли бўлган пулни тақдим қилиш учун кифоя қилувчи мослашувчанлик бор, булар қуйидагича:
1. Инсоният тарихи мобайнида маъданлардан бирортасига, тиллага аҳамият берилганчалик, аҳамият берилмаган. Инсон чиқариб олган тилланинг ҳаммаси минг йил олдин чиқариб олинганлигига қарамасдан, бугунгача хизмат қилиб келяпти, Чиқариб олингани йўқолиб кетишга олиб борадиган даражада истеъмол қилинган эмас. Бор йўғи уни пул ва тақинчоқ суврати ёки саноатга киргизиш ва уни қайтадан эритиш сувратида айланиб юради.
2. Тилла ўтмиш асрларнинг ҳаммасида, XIX аср ниҳоясигача, тижорий амалларнинг ҳаммаси ва молиявий ёки иқтисодий муаммолар ҳосил қилмасдан,
118-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120