|
ЗАКОТНИНГ САРФ ҚИЛИШ ЎРИНЛАРИ
Закотнинг сарф қилиш ўринларини Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло ўз сўзида белгилаб берди:
إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَاِبْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنْ اللَّهِ
„Албатта садақалар Аллоҳ томонидан фарз бўлган ҳолда фақат фақирларга, мискинларга, садақа йиғувчиларга, кўнгиллари Исломга улфатланувчиларга, қулларни озод қилишга, қарздорларга, Аллоҳ йўлидаги кишиларга ҳамда мусофирларга берилади». [9:60]
Бу ояти карима закотнинг сарф қилиш ўрнини 8 синфга ажратган ва закотни унга хослаган. Бу синфлардан бошқасига берилиши жоиз эмас. Чунки оят إِنَّمَا билан бошланган. إِنَّمَا чеклашни англатади. إِنَّمَا дан кейин ломилмулк (мулкиятни англатадиган лом ҳарфи) келган, Булар садақа ҳақини ва уни мулкиятини бу саккиз синфга чеклашга далолат қилади. Саккиз синф қуйидагилардан иборат:
1Фақирлар. Улар асосий ҳожатлари - ейиш, ичиш, кийиниш ва турар жойлари учун кифоя қиладиган моллари бўлмаган кишилар. Асосий ҳожатини қондириш учун зарур бўлган маблағдан кам молга эга бўлган кишини фақир, дейилади. У садақадан олиши мумкин. Унинг ҳожатини ва фақирлигини кўтарадиган ҳадгача закотдан берилиши жоиз.
Аллоҳ закот олишни бойларга ҳаром қилди. Абдуллоҳ ибн Амрдан ривоят қилинади, Расулуллоҳ с.а.в. «Садақа бойга ва касб қилувчи қудрат ва қувват эгасига ҳалол бўлмайди», дедилар. Агар касб қила оладиган киши иш топа олмаса, фақир дейилади. Бой бошқадан беҳожат бўлган ва ҳожатларини қоплайдиган молдан зиёда маблағга эга бўлган киши. Бой ким эканлигини баён қилган ҳадислар келган. Абдуллоҳ ибн Масъуддан ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в. «Сўрамайдиган ва сўрашдан беҳожат бўлган киши бойдир. Агар сўраса, қиёмат куни келганда уни юзи тирналган бўлади», дедилар, Шунда: «Эй, Расулуллоҳ, уни нима нарса беҳожат қилади», дейилди. «50 дирҳам ёки тилладан 50 дирҳамга тенг келадигани», дедилар. Бу ҳадисни 5 ровий ривоят қилишган. Кимки 50 дирҳам, яъни 148,75 грамм кумушга ёки овқатланиши, кийиниши, турар жойлари, аҳллари, болалари, ходимининг нафақасидан ортиқ 50 дирҳам кумуш баробарида тиллага эга бўлса бой дейилади. Унинг учун садақа олиш жоиз бўлмайди.
2—Мискинлар. Улар ҳеч нарса топа олмаган кишилар, йўқсиллик уларни мискин қилган, аммо улар одамлардан тиланмайди, Расулуллоҳ с.а.в. «Одамлардан сўрайдиган ва унга бир ёки икки луқма, бир ёки 2 дона хурмо берилса, қайтиб кетадиган киши мискин эмас. Ўзини беҳожат қиладиган бойликни топа олмайдиган, садақа қилиниши учун ўзини сездирмайдиган ва одамлардан сўраб юрмайднган киши мискиндир», дедилар. Муттафақун алайҳ. Аллоҳ таолонинг сўзига биноан «Мискин» фақирдан ҳам муҳтожроқ,
98-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120