|
Закотга берилган туя вожиб бўлган ёшга етмаса, ёши кичикроғи бўлса, ёш туянинг эгаси унга қўшимча иккита қўй ёки йигирма дирҳам бериши вожиб. Агар закотга берилган туянинг ёшидан ортиқ ёш олинса, туя эгасига иккита қўй ёки йигирма дирҳам берилади. (Йигирма дирҳам 59,5 грамм кумушга тенг келади). Масалан: туя 46та бўлса, уч яшар туя вожибдир. Агар 3 яшар туя эгасида топилмаса, унда 2 яшар урғочи туя бўлса унга қўшимча 2та қўй ёки йигирма дирҳам бериши вожиб. Бордию унда 2 яшар урғочи туя бўлмасдан 4 яшар туя бўлса, туя эгасига 2та қўй ёки 20 дирҳам берилиши вожиб бўлади. Ҳазрат Анас ра ривоят қилган ҳадисга кўра, Абу Бакр р.а.Аллоҳ Расули с.а.в.га буюрган садақа фарзини (Анасга) ёзиб юборди: «Кимнинг закоти жазаъага 4 яшар туя садақасига етиб борган бўлсаю, унда 4 яшар туя бўлмай, 3 ёшли туя бўлса, ундан 3 ёшли туя қабул қилинади. Туя соҳибидан агар осон бўлса 2 қўй ёки 20 дирҳам 3 яшар туяга қўшимча олинади. Бир кишининг закоти 3 яшар туя садақасига етиб борган бўлсаю, унда 3 ёшли туя бўлмай, 4 ёшли туяси бўлса, ундан 4 ёшли туя қабул қилинади ва бу кишига садақа йиғиштирувчи 20 дирҳам ёки 2 қўй беради».
Туядан закотни унинг жинсидан ҳамда сифатига қараб, хуросоний туялардан хуросоний, арабий туялардан арабий, қимматидан қимматли, семизидан семиз, ориқларидан ориқ олинади, қари, кўзи кўр, касали олинмайди. Набий с.а.в.дан ривоят қилинади: «3 ишни қилган киши, яъни, Аллоҳнинг ўзига ибодат қилган, нафси ризо бўлиб, ҳар йили молининг закотини берган ва қарисини, касалини алоҳида ажратиб, белгили бўлиб турган арзимасини, сил касали борини бермаган киши - иймон таъмини тотибди. Лекин, сизлар молларингизнинг ўртанчасидан беринглар, Аллоҳ сизлардан унинг яхшисини сўрамаган ва сизларни молнинг ёмонига ҳам буюрмаган».
Мол (сигир)
Молдан закот бериш суннат ва саҳобаларнинг ижмоси билан вожиб. Далили: Абу Зар Набий с.а.в.дан ривоят қилган ҳадис. Набий с.а.в. «Туя, мол ва қўй эгаси унинг закотини адо этмайдиган бўлса қиёмат куни келганда моли энг катта ва энг семиз ҳолда келиб, уни туёқлари билан тепкилайди, шохлари билан сузади», дедилар. Муттафақун алайҳ. Саҳобалар ижмоидан далил: улар молда закот вожиблигини иттифоқ қилганларидир.
Закот йилнинг кўп қисмида ўтлоқда ўтлайдиган молда вожиб бўлади. Бу молдан насл олиш ва ўстириш учун боқилади. Аммо ишловчи молда закот йўқ. Алий р.а.дан: «Ишловчи молда закот йўқ», деб ривоят қилинди. Амр ибн Дийнордан; «Расулуллоҳ с.а.в.нинг «Ер ҳайдовчи ҳўкизда закот йўқ», деганлари менга етиб келган», деб ривоят қилинади. Жобир ибн Абдуллоҳ ривоят қилади: «Набий с.а.в.қўзғатувчига садақа йўқ», дедилар. Қўзғатувчи, яъни, ер ҳайдовчи мол демакдир.
Закот вожиб бўладиган мол нисобининг аввали 30тадир. Нисоблар ва ундан берилиши вожиб бўлган миқдор қуйидагидек:
1. 30та молга, табиъ ёки табиъа берилади. Табиъ 1 ёшга етган ва 2чи ёшга ўтган бузоқ. У онасига эргашишга қодир бўлгани учун шундай деб аталади.
2. 40та молга 1та «Мусинна». Мусинна 2 ёшга кириб 3га ўтган бузоқ. Бунинг далили Насоий ва Термизий ривоят қилган ҳадис. «Набий с.а.в.Муозни Яманга юбориб, унга 30та молдан 1 ёшли бузоқ табиъ ёки табиъа. 40тадан 2 ёшли бузоқ мусинна олишни буюрдилар».
81-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120