|
14 қийрот, мисқолимиз 20 қийротдир ва бу 21 3/7 қийротга нисбатан 15 қийрот вазнида дейдилар».
Бу тилла динорлар ва кумуш дирҳамларнинг вазнлари билан бугунги оғирлик ўлчовлари ўртасидаги фарқни билишимиз лозим.
Архиолог олимлар кашфиётларидан кейин византий динор, кисровий дирҳам ва исломий, хусусан, Абдулмалик ибн Марвон замонидаги шаръий дирҳам ва динор вазнини аниқлаш мумкин бўлди. Абдулмалик даврида зарб қилинган исломий динор вазни - 4,25 гармм эканлиги аниқланди. Бу сулийдус вазнининг ўзи. Сулийдус Византияда кенг тарқалган тилла танга. Юноний дирҳамлар ҳам шундай вазнда зарбланган. Шундай қилиб сулийдус жоҳилият ва Ислом даврида ҳам муомалада бўлган Византия диноридир.
Динор мисқолдир. Мисқол вазнларнинг асосидир. Мисқолни билиш билан дирҳам, дониқ, қийрот ва ҳаббалар вазнларини мисқолга нисбатан билиш осон бўлади.
Мисқол 4,25г ва бу 8 дониққа тенг. Дониқнинг вазни 0,53125г бўлади.
Мисқол 20 қийротга тенг. 1 қийротнинг вазни 0,2125г.
Мисқол 72 дона арпа донига тенг. 1 дона арпа вазни 0,059 гарммдир. 0,059 гарммнинг оғирлиги хардал уруғининг 83,3 донасига тенгдир.
Дирҳам мисқолнинг 10дан 7сига (7/10) тенг.
Ҳар бир 10 дирҳам 7 мисқол бўлади. Грамм билан ўлчаганда дирҳамнинг вазни - 2,975г, 10 дирҳам 29,75 граммга тенг бўлади. 7 мисқол 29,75 граммга тенг бўлади.
Дирҳам. 6 дониққа тенг. 1 дониқ кумушнинг вазни 0,495г бўлади.
1 увқия 40 дирҳамга тенг, 1 увқияни вазни119г бўлади.
Бу жоҳилият замонида ишлатилган пул ва унинг оғирлик ўдчовидир. Ислом Макка аҳли вазнига иқрор бўлгани учун, бу пуллар шу ҳолича ишлатилган. Шунингдек, тижорат учун восита, мато ва меҳнатни баҳолайдиган миқёс қилиб олинди.
Шу билан бирга, Ислом ижара, тижорат ҳукмларини қарор қилган вақтда бу пулларни ягона пул бирлиги деб белгиламади, балки, бир бирига мос келадиган ҳар қандай нарса билан меҳнат, манфаат ва матони алмаштиришни, инсоннинг ўзига ташлаб қўйди. Ислом инсонга қилични хурмо билан, қўйни буғдой билан, кийимни динор билан, гўштни дирҳам билан сотиб олишни ва майиздан 1 соъга 1 кун ишлашни, 5 динорга жавон ясашни, белгиланган ерни ҳайдаш баробарига белгиланган уйни бино қилишни мубоҳ қилди. Ислом башариятга ўзига хоҳлаган нарса билан, хоҳ мато билан бўлсин, хоҳ меҳнат ёки пуллар билан бўлсин, бир бирига мос нарсалар билан алмашишни инсонларга ҳавола қилди,
Ислом башариятга ўзи хоҳлаган нарса билан алмашишни эркин қўйиш билан бирга, у билан амалга ошириладиган пулларни белгилаб, уни тилла ва кумуш қилди. Тилла ва кумушни мато ва хизматлар қиёсланадиган пул миқёси қилди. Бу пулнинг вазнини Макка аҳлининг пул вазни билан муайян вазнда белгилади.
Ислом уларни тилла ва кумуш деган эътибор билан ва уларни нарсалар учун баҳо ёки меҳнат учун ҳақ ва пул деган эътибор билан тилла ва кумушга шаръий ҳукмларни боғлади.
Бу ҳукмлардан:
- Уларни йиғиб хазина қилишни ҳаром қилди.
وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيم
104-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120