|
МАЪДАН НИЗОМИ
Маъдан низоми асосий пул бирлиги 2 хил маъдандан тузилган низомдир. Маъдан низомида асосий пул бирлиги битта маъдан ёки икки маъдандан ҳосил бўлган бўлади.
Ягона маъдан низоми
Бу маъданга оид пул низоми битта тилла ёки кумуш маъданга суянадн. Бу Низом уч шаклда ўз аксини топиши мумкин:
1—Қолипланган-зарбланган тилла ёки кумуш Низоми,
2—Эритилган тилла ёки кумуш Низоми.
3—Тилла ёки кумуш билан айирбошлаш Низоми.
Зарбланган тилла ва кумуш низоми
Бу Низомда муайян ўзгармас вазнлар билан зарбланган кумуш ёки тилла бўлаги айланиб юради. Тилла ёки кумуш бўлакчасининг ўзи айланиш воситасидир. Гоҳо тилла ёки кумуш бўлакларининг ёнида тилла ёки кумушни тўла ифодалайдиган, ҳар қандай вақтда тўсиқсиз алмаштириладиган тилла ёки кумушдан бадал қоғозлар ҳам айланади.
Тилла ёки кумуш ёмбилари низоми
Бу Низомда, давлат ёки давлатнинг марказий банки тилла ёки кумушнинг зарбланган бўлакларини муомаладан олиб, тилла ёки кумуш ёмбиларини ўз хазинасида сақлайди ва айланишга ташлайдиган тилла ёки кумуш бадалига қоғоз пул чиқаради. Уни тилла ёки кумушга алмаштириш мумкин бўлади.
Лекин давлатлар ёмбилар Низоми билан ишлаётган вақтда тилла ва кумушни қоғоз пулга эркин алмаштиришни чеклаб, ҳар бир инсон сотиб олмаслиги учун катта ҳажмдаги ёмбиларни қўяди. Эҳтиёт учун заҳирада сақлаб қўйилган тилла ёки кумушни муҳофаза қилиш, тўлов мувозанатида ҳар қандай камчиликни ундан қоплаш, айниқса, ташқарига чиқиб кетишига йўл қўймаслик каби чора ва тадбирларга эътибор беради. Шу билан бирга пулни идора қилишни ҳамда тилла ва кумуш ҳаракатларини назардан қочирмайди.
Тилла ёки кумуш билан айирбошлаш низоми
Бу Низомни қабул қилган мамлакат пул бирлиги тилла ёки кумуш билан чегараланмай, бошқа юртнинг тилла ёки кумуш низомида юрадиган пули билан боғлангани билан ажралиб туради. Шунингдек, бу низом, тобе ўлканинг пулини
109-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120