|
деди. Шунда Умар р.а.“Биз сендан йигитлик пайтингда жизя олиб, ёшинг улғайганда сени зор қилган бўлсак инсоф қилмабмиз” деб уни уйларига олиб кетдилар ва унга озиқ-овқат бердилар. Сўнг қарияни байтулмолнинг хазиначисига юбориб, ундан жизяни бекор қилишни, байтулмолдан унга мол беришни буюрдилар.
Жизя қачон соқит бўлади?
Исломга кириш билан жизя соқит бўлади. Кимки Исломга кирса, тўлайдиган жизяси соқит бўлади. Хоҳ йилнинг бошида, ярмида, охирида ёки тугагандан кейин мусулмон бўлсин, Аллоҳ таолонинг ушбу сўзи сабабли унга мутлақо ҳеч нарса вожиб бўлмайди:
قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ مَا قَدْ سَلَفَ
„Кофир кимсаларга айтингки, агар куфрларидан тийилсалар, ўтган ишлари мағфират қилинади». [8:38!.
Расулуллоҳ с.а.в.дан Ибн Аббос шундай деб ривоят қиладилар. Расулуллоҳ с.а.в. айтадиларки: «Муслимга жизя вожиб эмас». Жизя куфр сабаблидир, уни Ислом соқит қилади. Жизя Ислом билан бирор кўринишда жамланмайди. Зотан Ислом ўзидан олдинги ширк, куфр, гуноҳларни бекор қиларкан, қандай қилиб жизя ва унинг хорлигини бекор қилмасин? Расулуллоҳ с.а.в.дан ушбу сўзлар ривоят қилинди: «Ислом ўзидан олдинги нарсаларни бекор қилиб ташлайди». Масруқдан ривоят қилинадики: ажам (яъни араблардан бошқа миллатдаги одам)лардан бири Исломга кирди. Ундан жизя олинарди. Шунда у Умар ибн Хаттобнинг олдиларига келиб шундай деди: «Эй амирул мўминин, мен Исломга кирдим», Умар р.а.: «Балки, сен сақланиш учун киргандирсан?» дедилар. Шунда у: «Исломда мени сақлайдиган нарса йўқми?», деганди, Умар р.а.“Бор” дедилар. Умар р.а.ундан жизя олинмаслиги ҳақида хат ёзиб юбордилар.
Жизя тўлайдиган шахс, жизя тўлаш йили ўтмасдан ўлса, ўлими билан жизя соқит қилинмайди. Чунки жизя унга вожиб карз бўлгандир. Шунинг учун меросидан, қолган қарзлари каби жизяни ҳам тўлаш вожиб бўлади. Улган одамни ташлаб кетган мероси бўлмаса, жизя ундан соқит бўлади ва меросхўрларига вожиб бўлмайди. Чунки ўлган одам фақир, муҳтожнинг ҳукмида бўлади.
Зиммий аҳлидан жизя вожиб бўлган бирон кимсанинг жизясидан кечилмайди. Чунки оят ва ҳадислар кечишни эмас, олишни вожиб қилади. Кечиш тўғрисидаги ҳадис келган кимсанигина кечирилади, Агар, бир зиммий Ислом қўшинига аскар бўлиб кирса, мусулмонлар қаторида кофирлар билан жанг қилса ёки унга вазифа юкланса, у куфрда экан, бу ишлар ундан жизяни соқит қилолмайди. Чунки у қўшинга қўшилганига ёки вазифасига кўра маош олади.
Зиммий аҳлини динлари ва гуруҳларига кўра, ҳаммасига хос қайднома тутилади. У қайднома учун кишилар рўйхатида ажратилган хос ўрин бўлиб, зиммийларнинг туғилиш вақтлари, умрлари, вафотлари ҳамда молиявий ҳолатлар, маълумотлар қайд қилинади. Жизяни белгиланиши шунга асосланади. Зиммийлар, мусулмонлар қайдномасига ёзилмайдилар, балки уларнинг қайдномалари ўзларига хос юритилади.
35-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120