|
ПУЛЛАР
ИСЛОМДА ПУЛЛАР
Луғатда «нақд» деб, дирҳамларни тозалашга дирҳамлардан сохтасини чиқариб олишга айтилади, яна дирҳамларни олиш ва бериш маъносида ҳам қўлланилади, Расулуллоҳ с.а.в. Жобирдан туя сотиб олганлар. Жобирнинг бу ҳақда: «Нақадани саманаҳу» («Расулуллоҳ туянинг нақд пулини бердилар»), деган ҳадиси юқоридаги сўзларга далолат цилади.
Шунингдек, нақд деб, пулнинг ўзи ҳам номланади. «Нуқуд» одамлар мато учун баҳо ёки кўрсатилган хизматлар учун бериладиган ҳақ устида келишиб олган нарсадир. Нуқуд метал ҳолида бўладими ёки бўлмайдими фарқи йўқ, матоларни ёки меҳнат ва хизматларнинг ҳаммасини у билан қиёсланади, баҳоланади.
Ҳали пул мавжуд бўлмаган вақтларда одамлар мато билан жисмоний меҳнатни айрибошлаш орқали олди-берди қилишган. Лекин жисмоний меҳнатни матоларга алмашиши тижорат муаммоларини келтириб чиқарган. Шунда жамоатлар ўз қийматига эга бўлган, мато ва меҳнат қиёсланадиган ва баҳоланадиган, айланиши осон бўлган пулларни ихтиро қилишди. Тилла ва кумушнинг қадим замонлардан бери, башариятда қиймати баланд бўлганлиги учун улардан пул ясадилар. Улардан дирҳам ва динорларни зарбладилар. Тилла замон ўтиши сайин қадрини йўқотмаслиги билан ажралиб туради. Чунки тилла ва кумуш бошқа нарсаларга нисбатан ноёб маъдандир.
Румоний давлат ва унга тобе шаҳарлар тиллани ўз пули учун асос қилиб олган ва ундан ҳирақлий динорлар ясаб, муайян шакл ва вазн берган. Шунингдек, форс давлати ва унга тобе шаҳарлар ҳам кумушни ўз пули учун асос қилиб, ундан дирҳамлар қуйган ва унга муайян шакл ва вазн берган. Рум динорлари ҳар хил бўлмай, бир хил вазн ва шаклга эга эди. Аммо, форс дирҳамлари турли хил шакл ва вазнларда бўлган.
Араблар, хусусан, Қурайш қўшни шаҳар ва мамлакатлар билан тижорат қилиб,
لِإِيلَافِ قُرَيْش" إِيلَافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاءِ وَالصَّيْف"
„Қурайшга осон қилганлиги, уларнинг қишда ва ёздаги сафарини осон қилгани учун” [106:12]
101-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120