|
Тилла нисоби миқдори ва тиллада вожиб бўлган закот
Закот вожиб бўладиган тилла миқдорининг энг ками — 20 динор. Агар 20 динордан 1 қийрот (0,195 грамм) камайса ҳам закот вожиб бўлмайди. Али ибн Абу Толиб «20 динордан ярим динор ва 40 динордан 1 динор закот вожиб». деб ривоят қилдилар. Амр ибн Шуайб оталаридан, оталари бобосидан, бобоси Набий с.а.в.дан ривоят қилади: «Набий с.а.в. «20 мисқол тилладан камида закот йўқ», дедилар. Ибн Можа Умар ва Оишадан ривоят қилади: «Набий с.а.в.20 динор ва 20 динордан ортиқ тилладан ярнм динор, 40 динордан 1 динор тилла закот олар эдилар», Тилланинг баъзисини баъзисига, саҳиҳини синдирилганига, пул қилинганини метал қуймасига ва маъданига қўшилади ва ҳаммасини битта ҳисоб қилинади.
Али ва Оишадан ривоят қилиб ўтилган ҳадисларга кўра, тилла нисобида вожиб бўладиган закот рубъул ушр (ўндан бирнинг тўртдан бири), яъни 20 динор нисобдан ярим динор, 40 динордан бир динор вожиб бўлади. Тилла ва кумуш нисобидан ортиғи ҳисобланиб, ортиғи кўп бўлса ҳам, оз бўлса ҳам ўша ортиғида ҳам рубъул ушр (қирқдан бири) олинади.
Бу ҳайвонлар нисобинннг ҳукмидан ўзгача. Чунки ҳайвонларда ҳар бир саноқ ораси афв этилган (яъни 2 нисоб орасидаги зиёдага закот йўқ). Аммо кумуш ва олтин нисобининг зиёдасига закот бор. Унда бир хил нисоб сақланади. Нисобнинг зиёдаси нисоб ҳукмини олади ва зиёданинг закоти берилади. Яъни ундан рубъул ушр олинади.
Тилла нисоби бўлган 20 динорнинг вазни 85 граммдир. Тилла нисобида вожиб бўлган ярим динорнинг вазни 2,125 грамм тилладир, Чунки 1 динор тилланинг вазни 4,25 грамм тилладир.
Тилла ва кумуш нисобига тўлиқ бир йил ўтган ва йилнинг аввали билан охирида комил нисоб бўлсагина, закот вожиб бўлади. Оиша р.а.: «Расулуллоҳ с.а.в.дан: «Молга 1 йил ўтмагунча, закот вожиб бўлмайди», деганларини эшитганман», дейдилар. Агар шахс йилнинг аввалида тилла ва кумуш нисобидан камроққа эга бўлса, сўнг йил ниҳояланишидан олдин нисобни тўла қиладиган мол топса, унинг йили нисоб тўла бўлган вақтдан бошланади. Бир йил ўтсагина закот вожиб бўлади.
Агар тилла, кумуш нисоби йил аввалидан тўлиқ бўлсаю, у орқали йил мобайнида фойда ҳосил бўлса, бу фойда аслга қўшилган тижоратдан бўлса, фойда аслнинг йили билан эътибор қилинади, яъни, чиқариб олинган фойдани ҳам закот нисобига қушилади. Унга ҳам 1 йил ўтган деб ҳисобланади. Чунки фойда молнинг ўсиши ва жинсидан бўлиб, унга тобедир.
Агар фойда нисоб жинсидан бўлсаю, мерос ёки ҳадя билан бўлганидек ўсиш йўлидан бўлмаса, бу фойдага комил йил ўтиши лозим. Аслга қўшилмайди ва унинг ҳукмини олмайди. Шунингдек, фойда мол жинсидан бўлмаса, фойда қилинган нарса ҳайвон бўлса, тилла ва кумушга қўшилмайди. Закот вожиб бўлиши учун фойда нисобга етган бўлса, комил йил ўтиши лозим. Хурмо нисобини майиз билан, туя нисобини мол билан тўлдирилмаганидек. Чунки ҳадисда Расулуллоҳ с.а.в. «5 увқиядан кам бўлган нарсада закот йўқ», дедилар. Расулуллоҳ с.а.в. тилла ва кумушни турли хил жинс қилдилар ва улар орасидаги айирбошлаш муомаласида тафовут бўлишига рухсат бердилар.
90-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120