|
қанча бўлса, шунча пул берилади. Анасдан ривоят қилинади, Набий с.а.в. «Сўраш 3 кишига: ўта камбағал кишига, кўп қарздор кишига ва одам ўлдирган кишига (дия тўлаш учун) ҳалол бўлади», дедилар. Қабийса ибн Махориқ ал-Ҳилолийдан ривоят қилинади; «Қарздор бўлиб Расулуллоҳ с.а.в.дан қарзни узиш учун пул сўрагани келдим. Набий с.а.в.«Бизга садақа келгунча кутиб тургин, сенга садақадан беришга буюрамиз», дедилар. Сўнг, Эй, Қабийса, сўраш 3 кишининг бири учун ҳалол бўлади, яъни, қарздор киши қарзига етарли пулни сўраши ҳалол бўлади, сўнг бир кишининг молига мусибат тушган бўлса, зарурий эҳтиёжини қоплагунгача ёрдам сўраш унга ҳалол, яна бир киши йўқсилликдан қийналган, ҳаттоки, қавмидаги ақлли 3 киши: «фалончи»га йўқчиллик етди деса сўраш ҳалол бўлади. Мана бундай кишига ҳам зарурий эҳтиёжини қондиргунича сўраш ҳалол бўлади. Эй, Қабийса, булардан ташқари кишиларнинг сўраши ҳаром. Сўровчи ҳаром еган бўлади», дедилар.
Хос манфаатларини ўташ учун қарз олган кишиларга, агар улар камбағал бўлсалар ёки камбағал бўлмасаларда қарзларини ўтай олмайдиган даражада бўлсалар, қарзларини узиш учун уларга закотдан берилади. Аммо улар қарзларини тўлашга қодир бўладиган бой бўлсалар, закот уларга ҳалол эмас. Уларга закотдан берилмайди.
7—Фи сабилиллаҳи. Яъни, жиҳод ва жиҳодга лозим бўлган армия (қўшин) тайёрлаш, корхоналарни қуриш ва қуролсозлик. Қуръонда «фи сабилиллаҳи» келган ўринда жиҳоднигина билдиради: Жиҳод ва жиҳодга лозим бўлган нарсаларга закотдан ажратилади. Буни миқдор билан белгиланмайди. Закотга ҳақли бўлганларнинг манфаатидан келиб чиқиб, халифанинг раъйига кўра, жиҳодга закотнинг ҳаммаси ёки бир қисми берилиши жоиз бўлади. Абу Саъийддан ривоят қилинди. Расулуллоҳ с.а.в. «Садақа бойга ҳалол бўлмайди, фақат, агар у Аллоҳ йўлида бўлса (яна бир ривоятда) Аллоҳ йўлидаги мужоҳидга ҳалол бўлади», дедилар.
8—Ибнус-Сабийл. У шаҳригача етиб олишга мол топа олмаётган, сафари давомида йўлда қолиб кетган киши. Шаҳрига етиб олиши учун йўл ҳақига етарли миқдорда закот берилади. Расулуллоҳ с.а.в.нинг: «Садақа бой учун ҳалол бўлмайди, фақат Аллоҳ йўлидаги ёки мусофир кишига ҳалол бўлади», деган сўзларига биноан ўз шаҳрида бой бўлса ҳам мусофирга закот берилади.
Оятда зикр қилинган саккнз синфдан бошқага закот берилиши ножоиз. Закот масжид, касалхоналар қуриш, хайрия жамияти ёки уммат ва давлат манфаатлари учун берилмайди. Чунки закот бошқалар шерик бўлмайдиган мазкур саккиз синфга хос мулкдир. Расулуллоҳ с.а.в.ва тўғри йўлда юрган халифалар шундай қилишган.
Закотда бу синфлар манфаатини рўёбга чиқарадиган фикр салоҳияти халифага оид бўлади. Фақат халифа закот беришда бу синфларнинг баъзисини чеклаши жоиз бўлганидек, фақат унинг раъйига қараб, закотни саккиз синфга тарқатиш ҳам жоиз бўлади. Агар жамиятда бу сннфлар бўлмаса, ҳожат туғилганда сарф ўринларига сарф қилиш учун байтулмолда садақотлар девонида сақланади. Садақа ҳақида Ибн Аббосдан ривоят қилинади. Ибн Аббос: «Бу саккиз синфдан қайси бирига сарф қилсанг ҳам бўлаверади», дедилар. Ато, Ҳасан ҳам шу сўзни гапирган. Молик: «Садақот тақсимлашда биз ихтилоф қилмаганмиз. Бу волийнинг ижтиҳодига биноан бўлади. Синфлардан қайси бирида ҳожат ёки адад бўлса, ўзи раъй қилган миқдорда, ўша синфни афзал кўради», дедилар.
100-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120