|
Хумс
Хумс тақсимланадиган ўлжанинг бешдан биридир. Аллоҳ таолонинг ушбу сўзи бунга далилдир:
وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ
— „Билингларки, сизлар ўлжа қилиб олган нарсанинг бешдан бири Аллоҳ ва Расули ва қариндошлари ва етимлар ҳамда мискинлар учундир.». [8:41]
Расулуллоҳ с.а.в. даврларида хумс беш қисмга тақсимланарди. Бир қисм - Аллоҳ ва Расули учун, яна бир қисми Расулуллоҳ қариндошлари учун, қолган уч қисми етимлар, мискинлар ҳамда йўловчи мусофирлар учун. Расулуллоҳ с.а.в. хумсдан бўлган ўзларининг насибаларини мусулмонларга инфоқ қилар эдилар ҳамда Аллоҳ йўлига ишлатиб от, хачир, туя, қуро-ляроқлар сотиб олардилар, жангчиларни тайёрлардилар. Расулуллоҳ с.а.в.дан ривоят қилинадики, Ҳунайн ғазотида одамлар Расулуллоҳ с.а.в.дан ўлжаларни тақсимлашларни талаб қилишган вақтда, уларга хитоб килиб, шундай дедилар: «Сизларнинг ўлжангиздан мана бу қилчалик ҳам мен учун нарса йўқдир. Бўлса ҳам бешдан бири бор. У ҳам сизларга қайтарилгандир».
Қариндошларнинг улушига келсак, Расулуллоҳ с.а.в. даврларида, Расулуллоҳ с.а.в. қариндошларидан Бани Ҳошим, Бани Мутталиблардан бошқаларга ҳақ берилмас эди. Расулуллоҳ с.а.в.қариндошларининг улуши Бани Ҳошим, бани Мутталибларнинг Расулуллоҳ с.а.в. ва Исломга бўлган ёрдамлари сабабли Расул с.а.в.га ҳадя ўрнида бўлди. Шунинг учун ҳам ўлжадан фақат уларга берардилар. Жубайр ибн Мутъимдан бўлган ривоятда айтдики: «Расулуллоҳ қариндошлари улушини бани Ҳошим, бани Мутталиб ўртасида тақсимлаганларида, мен ва Усмон келиб: Эй Расулуллоҳ, бани Ҳошимнинг улуғликларини Аллоҳ таоло сизга берган даража сабабли инкор қилмаймиз, айтингчи, нега бани Мутталибга бериб бизга бермадингиз, ваҳоланки, биз ҳам, улар ҳам сизнинг ҳузурингизда бир даражадамиз, дедим. Шунда Расулуллоҳ с.а.в.: «Улар жоҳилиятда ҳам, Исломда ҳам биздан ажраб кетишмади. Бани Ҳошим ва бани Мутталиб битта нарсадир, деб бармоқлари орасини кириштирдилар».
Расулуллоҳ с.а.в. вафот этганларидан кейин ҳамда Абу Бакр халифа бўлганларидан сўнг, Расулуллоҳ с.а.в.нинг ва қариндош уруғларининг хумсдан бўлган улушлари байтулмолга қўшилиб, мусулмонлар манфаати ва Аллоҳ йўлида ишлатилди. Расулуллоҳ с.а.в. вафот этганларидан кейин қариндошларининг насибаси ҳақида Аббосдан сўралганда, у зот шундай жавоб бердилар: “Биз у улушни ўзимиз учун, деб ўйлаган эдик, қавмимиз буни хоҳламади”. Наждатул Ҳурурий ибн Аббосдан қариндошлар улуши ҳақида сўраганида, у шундай деб жавоб берди: “У улуш биз учун эди. Умар шу улушдан беваларимизни турмушга беришга ҳамда шу улушдан оиламизга хизматчи олиб беришга чақирганди. Биз у улушни ҳаммасини бизга топширмоқлигини истагандик, Умар буни истамади”.
Биз юқорида ўлжалар баҳсида далил билан шуни баён қилдикки, бугунги кундаги ўлжалар байтулмолга қўйилади ва у ўлжаларни халифага топширилиб, у ўз раъйи ва ижтиҳодига мувофиқ мусулмонлар манфаати йўлида иш юргизади. Хумс ўлжаларнинг бир жузъи бўлганлиги сабабли, жизя, хирож, ушр каби ўлжа ҳукмида юради.
21-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120