|
мудд бўлади ва бир мудд бир бутун ўндан уч Бағдод ратлига тўғри келади. Демак, бир соъ беш бутун учдан бир ратл бўлади ва бу Молик ва Ҳижоз аҳлининг айтганларидек Набий с.а.в. соъларидир.
Кўплаб ҳадисларни ҳамда фуқаҳолар, ҳадисшунослар ва луғат имомларини сўзларида келган кайл ва вазнларни текширишдан шу нарса маълум бўладики, соъ истеъмол қилинган барча кайллар учун ўлчов бирлиги эди. Бир соъ тўрт муддга ва бир мудд бир бутун ўндан уч Бағдод ратлига тўғри келади. Бир Бағдод ратли 128 бутун 4/7 дирҳамдир. Дирҳам, бугунги кунда истеъмол қилинаётган грамм билан қуйидагича белгиланади: бир дирҳамнинг вазни 3,17г бўлади. Бу дирҳам пул қабилидаги дирҳам эмас, Чунки пул қабилидаги шаръий кумуш дирҳамнинг вазни 2,975г ва бир Бағдод ратлининг вазни 408г бўлади.
Шундай қилиб, микёл ва вазнларни, буғдойдан грамм ва килограммга нисбатан миқдори қуйидагича бўлади;
Мудд -1 бутун 1/3 Бағдод ратли.
Мудд - 408X1 бутун 1/3 = 544г мудд вазни.
Демак, мудд, буғдойдан 544г.
Соъ - 4 мудд кайл.
Соъ - 4Х544г мудд вазни = 2176г ёки 2,176 кг.
Демак, бир соъ буғдой вазни 2,176кгга тўгри келадн.
Қафиз — 12 соъ кайл.
Қафиз — 12Х2176г = 26112г ёки 26,112кг бўлади.
Демак, 1 қафиз буғдой вазни буғдойдан 26112г ёки 26,112 кг бўлади.
Васақ 60 соъ кайл,
60Х2176г соъ вазни = 130560г ёки 130,56 кг.
Демак, бир васақ буғдой вазни 130560г ёки 130,56 кг.га тўғри келади.
Булардан қуйидаги нарсалар равшан бўлади:
Закотнинг нисоби беш васақ бўлгани сабабли, беш васақнинг вазни 652 кг. буғдой бўлади. Хурмо, пишлоқ, майиз вазнлари бир соъ буғдой вазнидан бошқача бўлганлиги учун гарчи хурмо, пишлоқ, майиз ўлчовда буғдой билан баробар бўлса ҳам, хурмо, пишлоқ, майиз закотининг нисоби буғдой нисоби вазнидан бошқача бўлади. Чунки бу моддалар кайл ўлчови баробар бўлса ҳам вазнлар баробар эмас.
Фитр закоти буғдойдан бир соъ 2,176кг бўлади. Ибодатлар фидяси буғдойдан 3 соъ бўлганлиги учун, 3 соъни вазни 6,5кг булади.
Шуникгдек, Умар ибн Хаттоб Ироқ ерларини бир жарийбига дирҳам билан бирга хирож солган қафизни вазни буғдойдан 26,112кгга тенг бўлиши равшан бўлади.
Умар ибн Хаттоб солган бир дирҳам, мисқол вазни билан 4,25г кумуш бўлган экан. Бир жарийб майдон 1,366 донумга баробар бўлганлига учун Умар ибн Хаттоб бир донумга солган хирож миқдори - 116кг буғдой ва 3,116кг кумуш бўлади.
32-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120