|
ва меваларни чамалаб берадиган кишиларни одамларга юборар эдилар», деб ривоят қилади. Абу Довуд, Ибн Можа ва Термизий бу ҳадисни ривоят қилишган. Утобдан ривоят қилинган лафзда: «Расулуллоҳ с.а.в. хурмо чамалангандек, узумни ҳам чамалашга, ҳўл хурмонинг закотини қуруқ хурмо ҳолида олишганидек, узумнинг закотини майиз ҳолида олишга буюрдилар ва ўзлари унга амал қилганлар». Водил-Қуродаги бир аёлнинг боғини (меваларин) чамалаб берган эдилар, дейдилар. Аҳмад ўз маснади (ҳадислар тўплами)да бу ҳадисни ривоят қилган. Набий с.а.в.дан кейин Абу Бакр р.а.ва халифалар бунга амал қнлганлар.
Тахминловчи тахминлашда мева эгаларига кенг имконият яратиб бериш учун, бор меванинг 3дан бирини ёки 4дан бирини тахминлашда шу мевадан ейдиган меҳмонлари, қўшнилари, аҳллари, дўстлари, боғнинг олдидан ўтувчилар, тиланчилар ҳамда унга тушадиган қушларни ейишини ҳисобга олиб, нисобдан бу ҳақларни чегириб ташлаши лозим. Саҳл ибн Абу Ҳасма: «Расулуллоҳ с.а.в.чамалаган вақтингизда, ҳисобини чиқаринг ва 3дан бирини кўйинглар. Агар, 3дан бирини қўймасангиз, 4дан бирини қўйинглар», дер эдилар, деб ривоят қилади. Абу Довуд, Термизий ва Насоий бу ҳадисни ривоят қилганлар. Макҳулдан ривоят қилинган ҳадисда: «Расулуллоҳ с.а.в. чамаловчиларни юборганларида одамларга енгиллаштиринглар, молда (меваларда) меваси териб олинган дарахт, пишмай туриб тўкилиб кетганлари ва йўловчилар еб кетганлари бўлади», дедилар. Расулуллоҳ с.а.в.дан ривоят қилинмагани учун, буғдой ва арпа чамаланмайди. Чунки уларни чамалаш узум ва хурмодаги ҳолат каби, осон эмас. Хурмо ва узум меваси ҳўл ҳолида қуримасдан ейилади. Хурмо ва мевадан оила аъзоларининг бемалол ейишлари, сотишлари, ҳадя қилишлари мумкин ва бу борада кенгроқ имкон яратиш учун чамаланади. Улар закотни шу чамалашга қараб адо этадилар. Хурмо ва узумнинг ҳамма навини яхшисини ҳам, ёмонини ҳам, баъзисини баъзисига қўшиб чамаланади. Буғдой арпага қўшилмаганидек, хурмо майизга қўшилмайди.
Мева чамалангандан кейин ва қуришдан олдин офат келса, эгасининг айбисиз талофат етса ёки қуришдан олдин ёки кейин ўғирланса, меванинг эгаси тўламайди, лекин қолгани нисобга тенг келсагина шунга яраша закот вожиб бўлади.
Экин ва мевалардан олинадиган закот миқдори
Буғдой, арпа, хурмо ва майиз 5 васаққа етиб борса, агар машаққатсиз суғорилган бўлса, унда 1/10 вожиб бўлади. Машаққатсиз суғоришнинг маъноси ариққа, анҳорга ва суви сизиб чиқиб турадиган ерга яқин экилган дарахт каби инсоннинг меҳнатисиз суғорилган ерлар. Машаққат билан суғорилган, (туялар ёрдамида ва челак билан суғорилган) мевалардан ушрнинг ярми 20дан бири закот қилиб берилади (1/20).Али р.а.«Осмон суғорган нарсдан ушр, челак ё туя билан суғориладиган ердан ушрнинг ярми берилади”, деб – ривоят қилади Башр ибн Саид: «Расудуллоҳ с.а.в. закотни осмон сўвлари ва чашма суғорган ердан ва лалмикор ердан ушр, чархпалак суғорган ердан ушрнинг ярмини фарз қилдилар», деб ривоят қилади. Ҳакам ибн Уйайна: «Расулуллоҳ с.а.в.Муоз ибн Жабалга, у Яманда эди, осмон суғорган ёки ер юзидаги сувда суғорилган нарсада ушр, челакда суғорилган нарсада ушрнинг ярми бўлади, деб ёздилар», дейди. Бу суғоришда йилнинг аксар қисми эътиборга олинган. Агар йилнинг кўпроқ қисмида меҳнат сарфламай машаққатсиз суғорилса, бу экиндан ушр берилади. Агар йилнинг аксар
87-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120