|
экан, мусулмонларга илтизомий далолат орқали давлат жиҳозидаги кишиларнинг ойлик-маошларини беришни ҳам вожиб қилган. Расулуллоҳ с.а.в. ўзлари волийлар, омиллар, қозилар, котибларни тузиб, уларга ҳақ ажратардилар. Шунингдек, у кишидан кейинги халифалар ҳам волий, омил, қори, котиб ва аскарларни ташкил қилиб, байтулмолдан ҳақ ажратганлар.
Шу сабабли агар байтулмолда мол бўлса, байтулмолдан. сарфланади, бўлмаса давлат мусулмонларга муҳтож бўлган миқдорда солиқ солади.
5 - Умматга қулайликлар яратиш ва уни умматда бўлиши зарур, деб эътибор қилинадиган ва унинг йўқлиги сабабли умматга зарар етадиган умумий йўллар, мадраса, мактаб, шифохона, масжидлар ва сувларни кўпайтириш ва шулар каби қулайликларга сарфланадиган нафақалар. Шу ишларга сарфлаш байтулмолда мол бўлса ҳам, бўлмаса ҳам лозим ҳақлардан деб эътибор қилинади. Агар байтулмолда мол бўлса, бу қулайликларни барпо қилиш учун байтулмолдан сарфланади. Мол бўлмаса, бу қулайликларга сарфлашнинг вожиблиги умматга кўчади. Чунки бу қулайликларга сарфлаф мусулмонларга вожибдир. Бу қулайликларни бажармаслик умматга зарар етказади. Расулуллоҳ с.а.в.нинг «Зарар ва зарар билан муомала қилишлик йўқ» ва «Кимки зарар берса, Аллоҳ унга зарар берур ва ким қаршилик қилса, Аллоҳ унга қаршилик қилур» деган сўзлари сабабли умматдан ва давлатдан зарарни кетказиш вожиб бўлади.
Байтулмолда мол бўла туруб давлат байтулмолга нафақа қилиш лозим бўлган нафақалар учун солиқ солиши жоиз эмас. Буни мисоли давлат манфаатларни кўзлаб барпо қиладиган, уни барпо қилмасликдан умматга ҳеч қандай зарар етмайдиган йўл бўла туруб иккинчи йўлни очиш, уни обод қилиш ёки асосийси бўла туруб нккинчи даражадаги мадраса, шифохона ёки заруратсиз йўлни кенгайтириш ёки никелp, спирт ишлаб чиқариш учун завод қуриш ё тижорат кемалари учун ҳавза қуриш ва шулар каби буларни қурмаслик сабабли умматга зарар етмайдиган ишлаб чиқарувчи хорхоналарни қуриш каби давлат барпо қиладиган қулайликларга сарфланадиган нафақалардир. Албатта давлат бу барча ишларни байтулмолда - бажармаслик сабабли умматга зарар етадиган жиҳатларни нафақасидан - ортиқча мол бўлгандагина барпо қилади. Агар байтулмолда мол бўлмаса, бу иккинчи даражали қулайликларнн барпо қилиш учун солиқ солиш жоиз эмас. Чунки буларни барпо қилмаса умматга зарар етмайди. Шунинг учун ҳам буларни барпо қилиш умматга вожиб эмас.
Шунга кўра, агар байтулмолда мол бўлса, зарурий қулайликларни барпо қилишга сарфланади, мол бўлмаса, бу зарурий қулайликларни барпо қилиш учун етадиган миқдорда солиқ солинади.
6 - Очарчилик, зилзила, тўфон, душманнинг ҳужумидан иборат бўлган фавқулодда ҳолатларнинг нафақалари. Бўлиши кутилмаган мана бундай ишларга нафақа қилиш байтулмолда мол бўлсин бўлмасин лозим бўлган ҳақлардандир. Агар байтулмолда мол бўлса, бу ҳолатларга сарфланади. Агарда мол бўлмаса, дарҳол кечиктирилмасдан мол жамлаш мусулмонларга фарз бўлади. Агар нафақани кечиктириб юборишдан зарар етишидан қўрқилса, содир бўлган фавқулодда ҳолатлар учун нафақа қилишга кифоя қиладиган миқдорда давлат қарз олади ва қарзни мусулмонлардан тўплаган молидан тўлайди. Мусулмонларга мол жамлаш вожиблигининг далили Расулуллоҳ с.а.в.нинг «Қўшниси очлигини билиб кечани тўқ ҳолда ўтказган киши менга иймон келтирмабди» деган ва «Бирор бир қишлоқ аҳли ичида бирор киши оч ҳолда бўлиб, тонг оттирса, улардан Аллоҳнинг аҳди
75-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120