|
Ким ушр еридан бўз ерни ўзлаштирса, мусулмон бўлсин ёки кофир бўлсин ернинг ўзига ва манфаатига эга бўлади, мусулмон кишига эса бу ердан, мева-донлар агар нисобга етса, закот вожиб бўлади. Мусулмон кишига хирож вожиб бўлмайди, Чунки ушр ерда хирож йўқдир. Аммо кофирга ҳам ушр ва ҳирож вожиб бўлмайди, Чунки кофир закот аҳлидан эмас ва ҳирож ушр ерида вожиб бўлмайди.
Агарда ким илгари хирож вожиб бўлмаган хирожий ердаги бўз ерни ўзлаштирса, агар ўзлаштирувчи мусулмон бўлса, ерни асл ўзига ва манфаатига эга бўлади. Агар ўзлаштирувчи кофир бўлса фақат ер манфаатига эга бўлади. Ва мусулмонга бу ердан хирож эмас, ушр, вожиб бўлади ва кофирга эса хирож вожиб бўлади.
Кимки бўз ерга айланишдан илгари хирож вожиб қилинган хирожий ерда бўз ерни ўзлаштирса, кофир ё муслим бўлсин, аслига эга бўлмасдан фақатгина манфаатига эгалик қилади ва унга хирож вожиб бўлади, Чунки у ер хирож вожиб қилинган, фатҳ қилинган ер қоидасига тушади. Шунинг учун бу ерда хирож муслим ё кофир эга бўлишидан қатъий назар бардавомлигича қолади.
Агар ўзлаштириш деҳқончилик учун бўлмай, яшаш, корхона ёки магазин ёхуд майдонлар барпо қилиш учун бўлса, бу ерга ушр ҳам, хирож ҳам йўқ. Ушрий ер бўладими, хирожий ер бўладими фарқи йўқдир. Ироқ, Шом ва Мисрни фатҳ қилган саҳобалар ва Умар ибн Хаттоб даврларида хирож вожиб қилинмаган эди. Улар закот бермадилар, Чунки закот маскан ва биноларга эмас, балки экин ва меваларга вожиб бўлади.
Марофиқ (қулайликлар)
Марофиқ мирфақнинг кўплигидир. Мирфақнинг маъноси эса фойдаланиладиган нарсалар, ҳовли, шаҳар, давлат мирфақлари деган истеъмол бор. Бу луғат араб тилининг «рафақа биҳи» деган, яъни «уни фойдалантирди ва унга ёрдам берди», деган гапидан олинган. Демак, умумий марофиқ деганда барча халқ фойдаланиши учун давлатнинг яратиб берган хизматлари ва қулайликлари тушунилади. Қулайликлар қуйидагиларни ўз ичига олади:
1) Почта, хат, телефон, телеграмма, телекс, телевизион алоқалар, ер йўлдоши ва бошқа шу каби нарсалардан иборат хизмат қулайликлари.
2) Омонат қўйиш, пулни алмаштириш, тилла ва кумуш пулларни зарб қилиш ва уларни қуйма ҳолига анлантиришдан иборат банк хизматлари қулайликлари. Давлат бу хизматларни бажаради ва бу хизматлар рибовий эмаслиги учун бу хизматларни бажариш жоиздир.
3) Умумий нақлиёт ва алоқа қулайликлари. Булар умумий йўлда бўлмаган поездлар каби. Чунки умумий йўлдаги поездлар, умумий йўлга мувофиқ, самолётлар ва денгиз нақлиёти каби омма мулкидир.
Бу воситалар шахсий мулкдир ва шахслар эгалик қилиши жоиздир ва бир вақтнинг ўзида давлат, самолёт, поезд, параходлардан иборат воситаларга, агар бунда мусулмонларнинг манфаатини ва уларга қулайлик яратиш зарурати учун буларда (транспорт воситасида) енгиллик бор деб кўрса, эгалик қилиши жоиз.
4) Заводлар.
Давлат, инсон манфаатларини бошқариш вожиблигига мувофиқ икки хил заводларни қурмоғи вожиб бўлади.
55-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120