|
Жамоат мулки бўлган нарса ва уларнинг киримларидан фойдаланиш қоидалари
Жамоат мулкининг муайян нарсалари ва киримлари барча мусулмонлар учун муштарак бўлган мулклиги сабабли ҳар бир фуқаронинг бундан ва киримларидан фойдаланиш ҳуқуқи бордир. Бу шахслар эркак бўладими, аёл бўладими, катта бўладими, кичик бўладими, солиҳ бўладими ёки бўлмайдими фарқи йўқ.
Жамоат мулкининг нақд нарсалари ундан фойдаланиш кайфиятида баробар эмас. Жамоат мулкининг баъзисидан бевосита ёки билвосита фойдаланиш осон бўлади, баъзисидан эса осон бўлмайди.
Биринчи қисм: Сув, яйлов, ўт, умумий йўллар, денгизлар, дарё, кўллар, катта каналлар. Шахснинг ўзи бевосита сув, яйлов, ўтдан фойдаланиши, қудуқ ва чашма, дарёлардан сув ичиши ва булардан сув олиши, ўз молларини суғориши ва яйловларда чорваларини боқиши, ўрмондан ўтин териши.
Шахс экин ва дарахтларини суғориш учун катта дарёга ўзининг сув тортиш жиҳозини ўрнатиши мумкин. Чунки катта дарё инсонларнинг ҳаммасига етарлидир. Шахс ўз анжомини ўрнатиши бирор мусулмонга зарар бермайди. Ҳар бир шахс умумий йўлдан, денгиздан, дарёлар, Сувайш канали каби умумий каналлардан фойдаланиши жоиз бўлгани каби, шахс жамоат йўлидан ўзи ёки ҳайвонлари ва машинаси билан ҳам ўтиши жоиздир. Денгиз, дарё ва умумий каналлардан ўз улови, кемалари билан кесиб ўтиши жоиздир. Чунки бу бирор мусулмонга зарар бермайди.
Жамоат мулкининг иккинчн кисми бевосита фойдаланиш осон бўлмай, машаққат ва меҳнат қиладиган қисмдир. Улар нефт, газ конлари каби машаққат ва меҳнат талаб қилади. Албатта, давлат мусулмонларга бошқош бўлиб, бу конни қазишни ўз зиммасига олади ва киримларини мусулмонларнинг байтулмолига қўяди. Халифа ижтиҳодига мувофиқ мусулмонларнинг манфаатлари учун бу конлар маҳсулотини ва киримларини тарқатади.
Жамоат мулки маҳсулотларини ва киримларини тарқатишда халифа қуйидагича йўл тутиши мумкин.
Биринчи: умумий мулкка тааллуқли нарсаларга сарфланади:
1) Жамоат мулки девонига, биноларига, идора қайдномаларига, текширувчиларига ва ишчиларига;
2) Маслаҳатчиларга, мутахассисларга ва нефт, газ конларини қазиб, очиб, буларни ишлаб чиқариш, қайта ишлашда ва сувни чиқариб етказишда ва электр ишлаб чиқариш, уни етказишда хизмат қилувчи ишчиларга;
3) Асбоб-ускуна, заводларни ва нефт, газни чиқариб, тозалаш учун ва конларни ишлаб чиқариб, тозалаб, истеъмолга яроқли қилиш учун лозим бўлган нақлиёт воситаларини сотиб олишга ҳамда жамоат мулкининг муайян нарсаларини қайта ишлаб ундан фойдаланиш учун лозим бўлган асбоб-ускуна ва заводларга;
4) Сувни чиқариб тортувчи асбобларга, сувни етказувчи трубаларга;
5) Электр пайдо қилувчи генераторларга, электр станцияларга, уларнинг симёғоч ва симларига;
6) Поездлар, трамвайларга;
44-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120