|
МЕРОСХЎРИ ЙЎҚ КИШИНИНГ МОЛИ
Эгалари вафот этган ва бирор бир меросхўри бўлмаган кўчмас ва кўчадиган барча моллар, яъни бир шахс вафот этиб унинг меросхўри бўладиган хотини ёки фарзанд, отаоналари, ака-укалари, опа-сингиллари ёки қариндошлари бўлмаган кишининг барча моллари байтулмолга мерос ҳолида қўйилади. Буҳорий Миқдом ал-Киндийдан, Миқдом ал-Киндий Набий с.а.в.дан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ с.а.в. айтадиларки: «Мен ҳар бир мўминга ўзидан ҳам ҳақлидирман. Кимдаким қарз ёки бола-чақасини қолдирса, менинг зиммамдадир. Кимдаким мол қолдирса, меросхўрларигадир. Ва мен валийси йўқ кишининг валийсиман, молини мерос оламан ва машаққатини кеткизаман». Бу ҳадисни Бухорий, Муслим ва Термизий ривоят қилишган. Бу ҳадис шахс вафот этса ва меросхўри бўлмаса, уни меросхўри Расулуллоҳ с.а.в. эканликларига ёрқин ва очиқ далолат қилади Чунки Расулуллоҳ с.а.в. барча мўминларнинг, валийси йўқ кишиларнинг валийсидирлар. Расулуллоҳ с.а.в.дан кейин валийлик халифага кўчади. Халифа барча мўминларнинг ва валийси йўқ кишиларнинг валийси ва меросхўри йўқ кишининг меросхўридир, Халифанинг меросхўрлиги ўзи учун эмас, балки, мусулмонларнинг байтулмоли учундир. Шу сабабли меросхўри йўқ кишининг мероси хусусий мулкдан давлат мулкига айланади ҳамда байтулмолнинг фай ва хирож девонига қўйиладн. Халифа бу молни мусулмонларнинг манфаатлари йўлида кўзлаган, унда яхшилик ва манфаат бор, деб билган раъйига мувофиқ сарф қилади. Халифа бу молни сотиши ва ижарага бериши, вақф қилиши, ҳадя қилиши, ажратиб бериши (ер бўлса) ва ундан мусулмонларнинг бирор бир манфаатлари йўлида нафақа қилиши жоиздир.Меросхўри йўқ бўлган мусулмоннинг молига меросхўри йўқ зиммийнинг моли ҳам киради.
Бирор бир зиммий ўлса ва кўчмас ёки кўчадиган, меросхўри йўқ молни қолдирса, бу зиммийнинг моли мусулмонлар учун фай бўлади. Шунингдек, меросхўрларидан ортиб қолган мусулмон кишининг моли ҳам мусулмонлар учун фай бўлади. Худди ўзи вафот этиб, меросхўри фақатгина эру хотиннинг бири булган киши каби. Чунки эру хотиннинг бирлари ўзлари учун белгиланган миқдорни олганларидан кейин, қолган мол уларни бирларига қайтариб берилмайди, Меросдан ортиб қолган мол мусулмонлар учун фай бўлиб, мусулмонларнинг байтулмолига қўйилади, Чунки бу молнинг муайян ҳақдори йўқдир ва бу мол меросхури йўқ бўлган мусулмоннинг моли каби мусулмонлар учун фай булади.
70-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120