|
ИСЛОМДА АХЛОҚ
Ислом - Аллоҳ Таоло саййидимиз Муҳаммад с.а.в га инсоннинг яратган Яратувчиси билан, ўз шахсига нисбатан ва бошқа инсон фарзандлари билан бўладиган алоқаларини тартибга солиш учун нозил қилган дин, деб таъриф берилган. Инсоннинг ўз Яратувчиси билан бўладиган алоқаси ақида ва ибодатларни ўз ичига олади, ўз шахсига нисбатан бўладиган алоқаси ахлоқ, емак-ичмак ва кийиниш масалаларини ўз ичига олади, бошқа инсонлар билан бўладиган алоқалари эса муомалот ва жазо чораларини ўз ичига олади.
Ислом инсоннинг барча муаммоларини ҳал қилиб беради. У инсонга ажралмас бир бутун вужуд сифатида қарайди. Шунинг учун унинг муаммоларини ягона тариқат билан ҳал қилади. Ислом ўз низомини руҳий асос устига қурди. Бу асос ақидадир. Шундан руҳий жиҳат унинг дунёқараши, давлати ва шариатининг асоси бўлиб қолди.
Ислом шариати ибодат, муомалот ва жазо низомлари каби низомларни теранлик билан баён қилиб берган бўлса-да, ахлоқ учун алоҳида батафсил низомни баён қилмади. Балки ахлоқ аҳкомларини Аллоҳнинг буйруқ ва тақиқлари деган эътиборда муолажа қилиб, бошқалардан ажралиб турадиган, алоҳида аҳамият бериш керак бўлган соҳа, деган эътибор билан унинг тафсилотига киришмади. Аксинча, ахлоқ аҳкомларининг тафсилотларига қаралса, улар бошқа ҳукмларнинг тафсилотидан кўра жуда ҳам оз эканлиги аён бўлади. Ислом фиқҳда ҳам ахлоқ учун ўзига хос алоҳида боб ажратмаган. Шунинг учун шаръий аҳкомларни ўзида мужассам этган фиқҳ китобларининг бирортасида «Ахлоқ боби» деб номланган бобни учратмайсиз. Фуқаҳо ва мужтаҳидлар ҳам ахлоқий аҳкомларга баҳс ва истинбот мақсадида эътиборларини қаратмаганлар.
Ахлоқ жамият қурилишига ҳаргиз таъсир кўрсата олмайди, чунки жамият ҳаёт қонунлари асосига қурилиб, унга асосан туйғулар ва фикрлар таъсир кўрсатади. Хулқ эса жамият қурилишига ҳам, тараққий этиши ёки емирилишига ҳам таъсир эта олмайди. Балки таъсир кўрсатувчи омил ҳаёт ҳақидаги тушунчалардан пайдо бўладиган умумий урфдан иборатдир.
95-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106