kutubhona

«أبايعكم على أن تمنعوني ما تمنعون به نساءكم وأبناءكم»
«Мен сизларга аҳли аёлларингиз ва болаларингизни ҳимоя қилган нарса билан мени ҳам ҳимоя қилишларингизга байъат қиламан», дедилар (Ибн Ҳиббон ривояти). Улар ҳам қуйидаги сўзларни айтиб байъат бердилар:

«بايعنا على السمع والطاعة في عسرنا ويسرنا ومنشطنا ومكرهنا, وأن نقول بالحق أينما كنا, لا نخاف في الله لومة لائم»
«Бизлар бойлик ва камбаҚалликда, хурсандчилик ва Ғамгин ҳолатда ҳам қулоқ солиб итоат этишга, қаерда бўлсак ҳам ҳақни гапиришга ва Аллоҳнинг йўлида маломатчининг маломатидан қўрқмасликка байъат бердик». (Аҳмад ва Насоий ривояти). Бу сиёсий байъат эди. Аёл киши сиёсий байъат бериши мумкин экан, сайлаши ёки сайланиши ҳам мумкин бўлади. Зеро, байъат ҳам, сайлов ҳам бир хил иш бўлиб, бу иш ҳокимни танлаш ва унга итоат этишдир. Байъат билан сайлов бир хил иш эканлигига далил шуки, агар халифага байъат берилмаса, у шарoан халифа бўла олмайди. Уни халифа қиладиган нарса байъатдир. Демак, у том маънода халифани танлаш ҳамда унга қулоқ солиб итоат этишга аҳд қилишдир. Бу ўринда «Байъат фақатгина қулоқ солиб итоат этиш аҳдидир, чунки байъат бермаган кишилар ҳам халифалик қонуний тусга киргандан кейин унга қулоқ солиб итоат этишга аҳд берадилар», деб айтилмайди. Зеро, байъат дастлаб танлаш ва қулоқ солиб итоат этишга аҳд қилиш бўлди. Байъат ўзаро розилик аҳди бўлгани учун, унда розилик шарт қилинади. Мана шу жиҳатдан байъат ва сайлов бир хил иш, деб ҳисобланади. Раъй билдириш учун аёл томонидан уммат мажлисида вакил бўладиган шахсни сайлаш албатта жоиз. Чунки аёл халифани, яъни ҳокимиятдаги энг юқори мансабдаги шахсни танлаши жоиз экан, демак, ундан қуйироқ мансабдаги шахсни танлаши албатта жоиз бўлади. Бу билан аёлнинг уммат мажлиси аъзоларини сайлаши шарoан жоиз эканлиги маълум бўлади.

Юқорида иккинчи Ақаба байъати аёл уммат мажлисига ўзидан бошқа шахсни сайлаши жоиз эканлигига далолат қилиши айтиб ўтилди. Энди аёлнинг уммат мажлисига бошқа шахс тарафидан аъзо этиб сайланишига келсак, улар байъатдан бўшаганларидан кейин Расулуллоҳ с.а.в. уларнинг барчасига - эркагу аёлга қарата шундай дедилар:

«أخرجوا لي منكم اثني عشر نقيباً يكونون على قومهم بما فيهم كفلاء»

«Менга ораларингиздан ўз қавмларига кафил бўладиган ўн икки нақиб (бошлиқ)ни чиқаринглар». Бу эса барчалари томонидан