|
ҳақидаги хабар етиб келганда:
«لن يفلح قوم ولَّوا أمرهم امرأة»
«Ўз ишларини аёл кишининг қўлига топшириб қўйган қавм ҳаргиз нажот топмагай», дедилар. (Бухорий ривояти). Бу ўз ишларига аёлларни бошлиқ қилиб олган кимсаларни мазаммат қилиш орқали аёлни ҳокимият ишларига бошчилик қилишдан қайтариш хусусида келган очиқ далилдир. Зеро, ишни бошқарувчи ҳокимдир. Аллоҳ Таоло дейди:
}يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنْكُمْ {
– „Эймўминлар, АллоҳгаитоатқилингизваПайғамбаргаҳамдаўзларингизданбўлган (яънимусулмон) ҳокимларгабўйинсунингиз!“. [4:59]
Демак, бошқарув ишларига бошчилик қилиш аёлларга мумкин эмас. Аммо бошқарувдан бошқа ишларни аёл бошқариши мумкин. Шунга кўра, аёлнинг давлат хизматларига тайинланиши жоиз. Чунки бу хизматлар бошқарув ишларидан эмас, балки ижара бобига киради. Хизматчи ҳукумат ҳузуридаги хос ижарачи бўлиб, у ҳар қандай шахс ёхуд ширкат ҳузуридаги ижарачи кабидир. Аёл киши қозилик ишларини бошқариши жоиз. Чунки қози ҳоким эмас, балки одамлар орасидаги хусумат (жанжалли масала)ларни ажрим қилади ва ўзаро жанжаллашаётган тарафларни мажбур қилиш йўли асосида шаръий ҳукмдан хабардор қилади. Зеро, қозилик «мажбур қилиш йўли асосида ҳукмдан хабардор этиш», деб таoрифланган. Демак, қози ҳоким эмас, балки хизматчидир. У ҳам давлатдаги бошқа ижарачилар каби ижарачидир Умар ибн Хаттоб ўз қавмидан бўлган Шафо исмли бир аёлни бозорга бошлиқ қилиб тайинлаганлари, яъни барча ҳуқуқбузарликлар устидан ҳукм чиқарадиган муҳтасиб қози қилиб тайинлаганлари ривоят қилинган. Бироқ, аёлнинг қози бўлиши жоизлиги масаласи ҳадис матнига ва бу матнни қозилик вазифасига татбиқ этишга боғлиқ. Шунга кўра, агар аёлни ишга бошлиқ қилиб тайинлашдан қайтарилган ҳадис қозиликка ҳам тўғри келса, уни қози этиб тайинлаш мумкин бўлмайди. Агар унга тўғри келмаса, бу ҳадис аёлни қозиликдан ман этишга далил бўла олмайди. Бу ҳадисга назар солсак кўрамизки, аёлни ўзларига подшоҳ қилиб олган Форс аҳли ҳақидаги етиб келган хабарга жавобан, Расулуллоҳ с.а.в. ўз ишларига аёл кишини бошлиқ қилиб олган қавмни мазаммат қилганлар. Демак, у хабарнинг шарҳи ва саволнинг жавоби сифатида фақат хабар мавзуига хос бўлиб, ундан бошқасига тўғри келмайди. Хабар мавзуи подшоҳлик, яъни давлат раислиги бўлиб, шу мавзуга шарҳ берилган. Демак, у давлат раислиги ва шу маънодаги ҳукм юритиш мавзуига хос. Бу бир
78-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181