kutubhona

Аллоҳ Таоло Ўзининг муқаддас Китобида дейди:

}فَانكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلاَثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاِّ تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ذَلِكَ أَدْنَى أَلاِّ تَعُولُوا {
– „Сизлар учун никоҳи ҳалол бўлган аёлларга иккита, учта, тўрттадан уйланаверинглар. Энди агар (улар орасида) адолат қила олмасликдан қўрқсангиз, бир аёлга (уйланинг) ёки қўл остингиздаги чўри билан (кифояланинг). Мана шу жабру зулмга ўтиб кетмаслигингизга яқинроқ ишдир“. [4:3]

Ушбу оят Расулуллоҳ с.а.в.га ҳижратнинг саккизинчи йилида нозил бўлган. Унинг нозил бўлиш сабаби хотинлар сонини тўрттага чеклаш эди. Ундан аввал эса хотинликка олинадиган аёллар сони чекланмаганди. Бу оятни ўқиш ва тушунишдан бу оят никоҳга олинаётган аёллар сонини тўрттага чеклаш учун нозил бўлгани аниқ бўлади. Унинг маъноси: «Ўзларингга ҳалол бўлган ва ёқтирган аёллардан иккита, учта, тўрттагача уйланинглар». «Масно», «сулоса», «рубоo» сўзлари такрорий сонлардан келиб чиққан, яъни «ўзингиз ёқтирган аёллардан иккита-иккитадан, учта-учтадан ва тўртта-тўрттадан уйланинглар», деган маънони англатади. Бу хитоб ҳаммага баробар, шунинг учун бир неча аёлга уйланишни хоҳлаётган ҳар бир киши уйланаётган аёллар мазкур сондан зиёда бўлмаслиги шарти билан хоҳлаган аёлга уйланиши учун, яъни унга рухсат этилган миқдордаги аёлларга уйлана олиши учун миқдорни такрорлаш вожиб бўлган. Буни қуйидагича қиёслаш мумкин. Масалан, минг динорни бир жамоатга бериб: «Бу пулни ҳар кишига икки динор - икки динордан ёки уч динор - уч динордан ёки тўрт динор - тўрт динордан тақсимлаб олинглар», деймиз. Агар бу сўзни биттадан, иккитадан деб айтилса, унда маъно бўлмайди. Демак, иборадан кўзда тутилган саноқдан ҳар бир одам истаганича олиши учун «масно, сулоса ва рубоo» иборасини ишлатиш зарурдир. Зеро, Аллоҳ Таоло «Сизлардан ҳар бирингиз ўзига ёққан аёлларга иккита-иккита, учта-учтадан ва тўрт-тўрттадан уйланинглар», дейди. Бу эса ҳар бирингиз иккита, учта ёки тўрттага уйланингиз, деган маънони англатади. Аммо:

}فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاِّ تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً {
– „Энди агар (улар орасида) адолат қила олмасликдан қўрқсангиз, бир аёлга (уйланинг)“. [4:3]

Оятнинг маъноси: «Агар бу миқдор хотинлар ўртасида адолат қила олмасликдан қўрқсангиз, у ҳолда биттага уйланинг-да, ундан ортиғига уйланмай қўя қолинг», демакдир. Зеро, барча ишлар адолат билан