|
فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلاَ تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتَّى تَنكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُ
– „Энди агар уни (учинчи марта) талоқ қилса, у аёл то бошқа эр билан турмуш қурмагунича аввалги эрига ҳалол бўлмайди“, [2:230]
яъни, ўтган икки талоқдан кейин учинчи бор талоқ қилса, бошқага турмушга чиқмагунча қайтиб олиш ҳалол бўлмаслигини уқтирди. Кейин деди:
فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يَتَرَاجَعَا
– „Сўнг агар (кейинги эр ҳам) талоқ қилса, бу ҳолда бир-бирларига қайтишларининг, яъни қайта турмуш қуришларининг гуноҳи йўқдир“,[2:230]
яъни, кейинги эр уни талоқ қилса, олдингиси янги никоҳ ва янги маҳр билан қайтиб никоҳига олиши мумкин. «Агар талоқ қилса», феoлининг фоили (бажарувчиси) ўзига энг яқин турган калимага, яъни (бошқа эрга...) сўзидаги иккинчи эрга қайтади ва «эр ва аёл қайтишлари», феoлининг фоили аввалги эрга қайтади. Яъни, аввалги эр ва хотин агар хоҳлашса, қайта турмуш қуришларига монелик қилувчи ҳеч нарса йўқ. Бунга кўра, эр хотинини уч марта талоқ қилиши мумкин. Булардан иккитасида у хотинини қайта никоҳига олиши мумкин. Учинчисидан кейин эса токи бошқа эрга тегмагунча қайта никоҳига олиши мумкин эмас.
Талоқ эрнинг қўлида бўлади, хотиннинг қўлида бўлмайди. Талоқ нега эрнинг қўлига берилганлигига келсак, Аллоҳ Таоло шундай ҳукм қилган ва шариатда бунга иллат келмагани учун иллатланмайди. Никоҳ ва талоқнинг воқелигини чуқур текшириш шуни кўрсатадики, турмуш қуриш янги жуфтлик ҳаётининг бошланиши бўлгани сабабли эр ва хотин ўзи хоҳлаган жуфтини танлашда ихтиёрлидирлар ва улардан ҳар бири хоҳлаган киши билан турмуш қуришни танлаши ёки рад этиши мумкин. Лекин амалда турмуш қурилгач ва оила етакчилигига ва аёлга раҳбарлик қилиш эр зиммасига тушгач, талоқ қилиш ҳуқуқи эрга берилиши лозимдир, чунки у оила бошлиғи ва тарбиячисидир. Оиланинг муаммолари ва масoулияти бутунлай унга юклангач, оила аҳдномасини бекор қилиш ҳуқуқи ҳам унга берилиши зарур. Чунки ҳуқуқ ҳам масoулият миқдорича бўлади. Эр-хотин ўртасини ажратиш ҳуқуқи ҳам иккинчисига раҳбар бўлганига берилди. Бироқ, бу шаръий ҳукмни иллатлаш эмас, балки мавжуд воқени сифатлашдир, чунки шаръий ҳукмнинг иллати фақатгина шаръий далилда келган шаръий иллат бўлиши лозим.
Бундан ташқари, талоқнинг эр қўлида эканлиги ва талоқ қилиш унинг ҳаққи эканлигининг маъноси - аёл ўзини талоқ қилиши ва эри билан орани очиқ қилиши жоиз бўлмайди, дегани эмас. Балки бу ҳуқуқ аслида
158-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181