|
ҚАРИНДОШ-УРУҒЧИЛИК
Қабила-уруғчиликка тарафкашлик қилиш (асабият) Ислом Уммати фарзандлари ўртасидаги робита бўлиб қолмаслиги ва мусулмонларнинг алоқаларига ҳукмрон бўлиб олмаслиги учун Аллоҳ Таоло жоҳилий тарафкашликдан (жоҳилий асабиятдан) қайтарган. Лекин қариндош-уруғлар билан боғланишга, уларга яхшилик қилишга буюрган. Ҳоким ва ибн Ҳиббон Ториқ ал-Муҳорибий орқали келтиришганки, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар:
«يد المعطي العليا ولبدأ بمن تعول, أمك وأباك وأختك وأخاك, ثم أدناك أدناك»
«(Инфоі-эҳсон) қилувчининг қўли олийдир. (Инфоі-эҳсонни) іарамоІингдаги кишилардан бошла: онангга, отангга, опа-синглингга, ака-укангга ва (булардан) кейинги яқинларингга, яқинларингга». Абу Бакр қизи Асмо р.а. айтадики:
«أتتني أمي وهي مشركة في عهد قريش ومدتهم إذ عاهدوا النبي مع ابنها فاستفتيت النبي r فقلت: إن أمي قدمت وهي راغبة. قال: نعم صلي أمك»
«Қурайш замонида, улар Пайғамбар билан аҳд тузган пайтларида ҳузуримга онам келди. У мушрика эди. Пайғамбар с.а.в.дан фатво сўраб: «Онам қизиқиб келибди», дедим. Ул зот: «Яхши, онанг билан алоқа қил, учраш», дедилар» (муттафақун алайҳ).
Ислом қариндошларни икки қисмга бўлади. Биринчиси - агар шахс ўлса унга меросхўр бўлиши мумкин бўлган яқинлари. Иккинчиси - қариндошлари. Меросдан улушлари бор қариндошлар: соҳиби фарзлар (яъни, меросдан муайян фарзга-улушга эга бўлган шахслар) ва асабалардир (асаба эркакнинг ўғиллари ва ота томондан қариндошлари). Иккинчи қисмдаги қариндошларнинг меросда улушлари бўлмайди ва улар асаба ҳисобланмайдилар. Бундай қариндошлар ўн тоифадир: тоға, хола, онанинг бобоси, қизнинг фарзанди, опа-сингилнинг боласи, ака-уканинг қизи, амакининг қизи, амма, онанинг амакиси, онанинг ака-укасининг (тоғанинг) ўғли ва буларнинг ҳар бирининг давомчиси. Аллоҳ бу шахсларнинг бирортаси учун меросдан улуш ажратмаган. Лекин Аллоҳ барча қариндошлар билан алоқа қилишга ва уларга яхшилик қилишга буюрган. Жобир Пайғамбар с.а.в.дан ривоят қиладики:
«إذا كان أحدكم فقيراً فليبدأ بنفسه فإن كان له فضل فعلى عياله فإن كان له فضل فعلى قرابته»
179-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181