|
тушуниш орқали ё далолат жиҳатидан бўлади ёки мазкур нусусда шаръий ҳукм борлигини билдирувчи ишора бўлади. Ушбу ишора мавжуд бўлган ҳар бир ҳукм шаръий ҳукм бўлиб қолади. Бу ишора нусусда очиқ ҳолда ёки ифодаси орқали ёки истинбот ёхуд қиёслаш орқали келган шаръий иллатдир. Агар ушбу ишора, яъни иллат нусусда келмаган бўлса, ундай иллатнинг қиймати йўқ. Бундан маълум бўладики, кўпхотинликни бирор иллат билан иллатлаш мумкин эмас, чунки Шореънинг хитобида унга бирорта иллат келган эмас. Ҳукмнинг шаръий ҳукм бўлишида Шореънинг хитобида келган иллатдан бошқа ҳар қандай иллатнинг асло қиймати йўқ.
Бироқ, шаръий ҳукмни иллатлаш мумкин эмаслиги мазкур шаръий ҳукмнинг самарасидан ҳосил бўладиган воқеликни ва у муолажа қиладиган муаммолар воқелигини шарҳлаш мумкин эмаслигини англатмайди. Лекин бу иш ҳукмни иллатлаш эмас, балки воқеликни шарҳлаш бўлади. Воқеликни шарҳлаш билан ҳукмни иллатлаш ўртасидаги фарқ шуки, ҳукмни иллат билан иллатлаш учун иллатнинг доимий бўлиши ва унда мавжуд бўлган барча нарсалар билан бошқалари қиёсланиши зарур. Аммо воқеликни шарҳлаш эса, воқелик ўз ичига олган барча нарсаларни - бу нарсалар унда доимий бўлмаслиги ҳам мумкин - шу шарҳ асносида баён қилиш бўлиб, бунга бошқасини қиёслаш жоиз эмас. Шунга кўра, кўпхотинликнинг самараларидан маълум бўладики, кўпхотинликка рухсат берилган жамоат орасида ўйнашлар орттиришлар юз бермайди ва кўпхотинликка рухсат берилмайдиган жамоат орасида эса ўйнаш орттириш ҳолатлари юз беради. Бунга қўшимча қилиш мумкинки, инсоний жамоат деган сифати билан инсоний жамоатда содир бўладиган кўп муаммоларни кўпхотинлик ҳал қиладики, бу муаммоларни ҳал этиш кўпхотинликка рухсат беришга муҳтож бўлади. Қуйида бундай муаммолардан мисоллар келтирамиз:
1. Баъзи эркакларда битта аёл билан кифояланмайдиган ғайриоддий табиатлар мавжуд бўлиб, улар ё ёлғиз хотинни қийнаб, озор берадилар ёки иккинчи, учинчи ва тўрттинчи хотинга уйланиш учун эшик очиқ бўлмагач, бошқа аёлларга интилиб қоладилар. Бунда эса одамлар ўртасида фаҳш ишларнинг ёйилиши ва оила аъзолари ўртасида ёмон гумон ва ўринсиз шак-шубҳалар пайдо бўлиши каби зарарлар бор. Шунинг учун бундай табиатли кишилар ўзларининг жисмоний талабларини қондириш учун Аллоҳ тузиб берган ҳалол йўлга эшикни очиқ ҳолда топишлари зарур;
2. Баoзан аёл киши туғмас, бепушт бўлиши мумкин, лекин эр-хотинлик ҳаётини ўзаро осойишта давом эттиришга уларни ундаётган
126-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181