|
وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِنْ أَهْلِهَا إِنْ يُرِيدَا إِصْلاَحًا يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُمَا
– „Агар эр-хотиннинг оралари бузилиб кетишидан қўрқсангизлар, эр томонидан бир ҳакам, хотин томонидан бир ҳакам чақирингиз. Агар ислоҳ қилишни истасалар, Аллоҳ эр-хотин орасига иттифоқликни солур“. [4:35]
Юқорида санаб ўтилган ҳолатларнинг аввалгисида шариат аёлга ўзини талоқ қилиш ҳуқуқини берди ва кейингиларида талоқни талаб қилиш ҳуқуқини берди. Бу ҳолатларнинг воқелиги шуни кўрсатадики, Шореъ оилавий ҳаётда аёл эрнинг соҳибаси деб ва уйда содир бўлган ҳар қандай нохушликнинг зарари эрга теккани каби аёлга ҳам тегади, деб қараган. Демак, оила бошига тушган бахтсизликдан қутулиш учун аёл томонидан никоҳни бекор қилиш ҳуқуқини кафолатлаш зарур. Шунинг учун Шореъ оилавий хотиржамлик йўқолган вақтда эр билан бирга қолишга аёлни мажбур қилмади ва яшаш имконияти йўқлиги ёки оилавий хотиржамлик йўқлиги аниқ бўлган ҳолатларда унга никоҳни бекор қилиш ҳуқуқини берди.
Бундан маълум бўладики, Аллоҳ Таоло талоқ қилиш ҳуқуқини эркакка берди. Чунки у хотини тепасида раҳбар ва оиланинг масoулидир. Аёлга эса ўз турмушида бахтсиз бўлмаслиги, хотиржамлик ва осойишталик ўрни бўлган оила бахтсизлик ва изтироб ўрни бўлиб қолмаслиги учун никоҳни бекор қилишни талаб қилиш ҳуқуқини берди.
Талоқни қонунийлаштиришдаги иллатга келсак, илгари айтиб ўтганимиздек, шаръий нусуслар талоқни иллатламаган ва унинг иллати йўқ. Лекин талоқни қонунлаштиришнинг воқелигини ва уйланишга нисбатан унинг қонунлаштириш кайфиятини ва бундан келиб чиқадиган ишларни баён қилиб ўтиш мумкин. Никоҳнинг воқелиги шуни кўрсатадики, никоҳ оилани ташкил этиш ва унда осойишталикни таъминлаш учун вужудга келган. Зеро, агар оила осойишталигига таҳдид соладиган бирор иш содир бўлса ва вазият бирга яшаш мумкин бўлмайдиган даражага етиб борса, у ҳолда эр-хотин ўрталарини ажратиш учун ишлатадиган воситага эга бўлишлари зарур. Улардан бири ёки ҳар иккови бундай ҳолатда яшашга мажбур қилиниши жоиз эмас. Аллоҳ Таоло талоқни қонунлаштириб деди:
الطَّلاَقُ مَرَّتَانِ فَإمْسَاكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسَانٍ
– „(Эр хотинини қайта никоҳига олиши мумкин бўлган) талоқ икки мартадир. Сўнгра (оилани) яхшилик билан сақлаш ёки чиройли суратда ажрашиш (лозим)“. [2:229]
Токи оиладаги бахтсизлик доимий бўлмасин ва одамлар ўртасидаги
161-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181