|
фақат Пайғамбар Муҳаммад с.а.в.га хос бўлиб, у зотнинг аёлларига қилинган хитобни ўз ичига олмайди. Шунга кўра, Пайғамбарга қилинган хитоб барча мўминларга қилинган хитобдир. Аммо у зотнинг аёлларига қилинган хитоб эса фақат уларнинг ўзларига хосдир. Зеро, Аллоҳ Таоло Расулуллоҳга қилган ҳар қандай хитобдан ёки ул зотнинг қилган барча амаллари ва сукутларидан ўрнак олинади. Модомики булар ул зотнинг айнан ўзларига хос бўлган хусусиятлари бўлмаса, Пайғамбар аёлларидан намуна олинмайди. Зеро, Аллоҳ Таоло айтганки:
}لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ {
– „(Эй мўминлар), сизлар учун Аллоҳнинг Пайғамбарида гўзал намуна бордир“. [33:21]
Пайғамбар аёллари қилганликлари учун бир ишни қилиш ёки сифатланганликлари учун бир сифат билан сифатланиш маъносида намуна бўлишга улар тўғри келмайди. Пайғамбар фақат ваҳийга эргашганлари учун намуна бўлиш у зотга хосдир.
Шунингдек, Пайғамбар аёллари уйларида ваҳий тиловат қилинадиган покиза аёллар бўлганлари ҳолда улардан ҳижобланиш талаб қилинган экан, демак улардан бошқа муслима аёллардан ҳижобланиш талаб қилиниши авлороқдир, деб ҳам айтмаслик лозим. Зеро, бунга иккита сабаб бор:
Биринчиси - бу нарса «авлолик» жумласидан эмас. Чунки «бир нарсани иккинчисидан авло ҳисоблаш», қоидаси шундайки, Аллоҳ кичикроқ бир ишдан қайтаради, бу қайтариқ ундан каттароқ ишдан ҳам қайтариқ бўлиши авлороқ бўлади. Масалан, Аллоҳ Таоло дейдики:
}فَلاَ تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ {
– „Уларга қараб «уф» тортма“. [17:23]
Демак, уларни урмаслик авлороқдир. Мазкур қоида гапнинг оқимидан ҳам тушуниб олинади. Масалан, Аллоҳ Таоло дейдики:
}وَمِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنطَارٍ يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ وَمِنْهُمْ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِدِينَارٍ لاَ يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ إِلاَّ مَا دُمْتَ عَلَيْهِ قَائِمًا {
– „Аҳли китоб орасида шундай кишилар борки, унга беҳисоб молни омонат қўйсангиз, хиёнат қилмай сизга қайтаради. Уларнинг орасида яна шундайлари борки, унга бир динорни ишониб берсангиз, то устида туриб олмагунингизча сизга қайтиб бермайди“. [3:75]
Яъни, бир қинторни қайтарган шахснинг ундан озроғини қайтариши авлороқдир. Бир динорни қайтармаган шахснинг ундан кўпроғини қайтармаслиги авлодир. Шундай ҳолатлар «биридан-бирини авло ҳисоблаш» туркумига киради. Ҳижоб ояти эса бу туркумга кирмайди. Чунки оятнинг оқими бошқа тушунчага эмас, балки фақат Пайғамбар
54-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181