|
СИЁСИЙ ТАФАККУР
Сиёсий тафаккур ташриий тафаккур туридан бўлса-да, ундан бутунлай фарқ қилади. Бу фарқ ташриъий тафаккурнинг инсонлараро муаммоларга, сиёсий тафаккурнинг эса, кишилар ўртасидаги муносабатларни бошқаришга таалуқли эканлигида кўринади. Шунингдек, у адабий тафаккурдан хам бутунлай башқача. Чунки адабий тафаккур сўз ва образдан лаззатланишга эътибор қаратади. Фикрий тафаккурга нисбатан эса, муфассалроқ ёндашиш керак. Сиёсий тафаккур сиёсий илм ва сиёсий баҳс матнларида содир бўлса, сиёсий тафаккур билан фикрий тафаккурнинг деярли бир ҳил ҳолатига дуч келамиз. Фикрий тафаккурда собиқи маълумот баҳс доирасидаги фикр туридан ёки унга таалуқли бўлиши мумкин, лекин ана шу фикрнинг даражасида бўлиши шарт. Сиёсий тафаккурда ҳам фикр даражасидаги собиқи маълумот бўлиши шарт, лекин у мавзу жихатидан баҳс доирасида бўлиши лозим, мавзуга тааллуқли ёки ёритиш учун яроқли бўлишининг ўзи кифоя эмас. Шунинг учун сиёсий матнларни фикрлаш фикрий матнларни фикрлашнинг бир туридир.
Сиёсий тафаккурнинг объекти хабар ва воқеа, шунингдек ҳодисаларни яққол идрок этиш билан боғлиқ бўлган ҳолатда у тафаккурнинг бошқа барча турларидан фарқ қилади ва тафаккур жараёнининг одатий қоидаларидан бирортасига тушмайди. Шунинг учун ҳам у тафаккур турларининг энг олийси ва энг қийинидир, яъни тафаккур жараёни нарса ва ходисаларга асосланиб туриб, тафаккур турларининг ҳар қандай кўринишини касб эта олгани учун олийдир. Тўғри, ҳар қандай фикр ва ҳодисаларнинг асоси бўлган ақида тафаккурнинг энг олий даражаси хисобланади. Лекин шу асос, яъни ақидани ўзи сиёсий фикр ва сиёсий фикрат экани ҳам айни хақиқатдир. Чунки у сиёсий фикр ва сиёсий фикрат бўлмаганида эди соғлом асос бўлолмас, балки асос бўлишга лойиқ даража ҳам топмас эди. Шунинг учун ҳам биз сиёсий тафаккур тафаккурнинг энг олий тури, деб айтганимизда фикрий асосни, яъни фикрий асос бўлишига яроқлик бўлган фикрни ҳам назарда тутамиз. Сиёсий тафаккур тафаккур турининг энг қийини деганимизнинг сабаби шундаки, у тафаккур жараёнига оид маълум қоидаларга биноан шаклланмайди ва улар билан ўлчанмайди ҳам.
Шунинг учун киши даставвал хайрон бўлади, кўп хатолар қилади ва чалғитувларга тушиб қолади. Киши кундалик воқеа-ходисаларни кузатиб, доимо хушёр турмас, сиёсий тажриба хосил қилмас экан сиёсий тафаккурга эга бўлиши қийиндир. Шунинг учун воқеа-ходисаларни сиёсий идрок этиш тафаккурнинг барча турларидан фарқ қилади ва улардан устиндир.
32-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95