|
Шунинг учун Американинг мустамлакачилик сиёсатида эксплуатация қилиш жиҳатлари, яъни ҳукмронликни, хусусан сиёсий ҳукмронликни вужудга келтирадиган иқтисодий ҳукмронликни ўрнатишдан иборат бўлган мустамлакачилик жиҳати яққол кўриниб туради. Америка гарчи фикрий ва илмий жиҳатлар билан шуғулланса ҳам, бироқ улар билан эксплуатация қилиш учун қурол сифатида шуғулланади. У гарчи Америка шарафини, Америка буюклигини пайдо қилиш учун иш олиб борса ҳам, лекин буни моддий эксплуатация, яъни халқларнинг қонларини сўриш ва бойликларини талон тарож қилиш мақсадларига йўналтиради. Франциянинг сиёсати эса буюклик сиёсатидир. Буюклик гарчи моддий қудрат ва иқтисодий бойлик билан вужудга келса ҳам, лекин бунда мустамлакачилик жиҳати фақат ҳарбий, иқтисодий ва сиёсий ҳукмронликни ўрнатишнинг ўзига чекланмайди, балки Франция буларга яна сақофий ҳукмронликни ҳам қўшади. У сақофий ва фикрий ҳукмронликни қўлдан бермасликка ҳарбий, сиёсий ва иқтисодий ҳукмронликлардан кўра кўпроқ эътибор беради. Шунинг учун у куч ва сиқув остида ҳарбий ҳукмронликдан воз кечишга мажбур бўлганида иқтисодий ва сиёсий ҳукмронлигини қўлдан бермасликка ҳаракат қилди. Куч ва халқаро сиқув ёрдамида мустамлакаларидан чиқариб ташланганда сақофий ва фикрий ҳукмронликни қўлдан бермасликка ортиқ даражада эътибор беришда давом этди.
Шунинг учун у мустамлакалари бўлган давлатлар билан сақофий алоқаларини сақлаб қолишга ҳаракат қилиб келмоқда. Бинобарин сақофий ҳукмронлик француз мустамлакачилигининг асосидир. Бунга сабаб, Франция ўзини бутун дунёда сақофатининг асоси деб ҳисоблайди. У XIX асрда олам сақофатга қараб кетаётганида Франция сақофий оламининг маркази бўлган деб билади.
Шунингдек француз фикри сиёсат, фан, адабиёт ва таълим тарбиялари орқали ҳамма жойга тарқалган, француз қўзғолони оламда озодлик фикрини пайдо қилган ва Наполеон аскарлари бу фикрни Европа, Миср ва бошқа жойларга олиб борган, Европа ва Лотин Америкаси халқлари Наполеоннинг қонунидан фойдаланган, француз тили халқаро конференцияларда ҳукмрон тил бўлган ва ҳар бир илм ўрганувчи учун иккинчи она тили бўлиб қолган, Франция файласуфлари, мутафаккирлари, олимлари ва адиблари бутун дунёда инсоний ва илмий маърифат йўлбошчилари бўлиб намоён бўлганлар деб билади.
32-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80