|
Биринчи ва иккинчи жаҳон урушларига янги дунёни мудофаа қилиш ва мустамлака қилинган юртларни мустамлакадан озод қилиш учун кирди. Агар Америка биринчи жаҳон урушидан кейин халқларни озод қилиш вазифасини адо қилишга қодир эмаслигини ҳужжат қилиб, ўзининг аслий ҳолатига қайтган ва белгилаган сиёсатини олиб борган бўлса, иккинчи жаҳон урушидан кейин эса ўзининг эски ҳолатига, яъни «америкача ёлғизлик» ҳолатига қайта олмади. Чунки мудофаа шароитлари ўзгариб, бойлар ва йирик капиталистлар олдида эксплуатация қилиш уфқлари очилиб, кенгая бошлаган эди. Шунинг учун у бутун олам билан боғланишга, халқаро сиёсатда иштирок этишга ва бутун олам юкини елкасига олишга мажбур бўлди.
Энди мудофаа жиҳатларига келсак, Америкага хатар Европа давлатлари ичидан бирорта буюк давлат Европа устидан ҳукмронликни қўлга олишидан пайдо бўлар эди. Бу хатар муайян ва аниқ белгиланган бўлиб, уни даф қилиш учун Европа давлатлари орасида кучларни мувозанатлаш ва агар бу мувозанат бузилса ҳарбий аралашув кифоя қилар эди. Аммо иккинчи жаҳон урушидан сўнг Совет Иттифоқи ўзининг қудрати ёки коммунистик фикрати билан Америка учун улкан хатарни ташкил қилувчи давлат сифатида намоён бўлди. Шунингдек Япония иккинчи жаҳон урушида Америкага хатар солганлиги аён бўлди. Хитой ҳам унга келажакда хатар келтириб чиқариши мумкин бўлган кучли коммунистик давлат сифатида пайдо бўлди. Европа эса иккинчи жаҳон урушидан заифлашган ҳолатда чиқди. Шарқий Европани Россия босиб олди. Ғарбий Европа эса ёлғиз ўзи Европадаги мувозанатга таҳдид солаётган Совет Иттифоқи хатарига қарши тура олмайдиган кучсиз ва нотавон ҳолатда эди. Шу билан бир қаторда Европа давлатлари мустамлака қилган давлатларида кўраётган фойдалари капиталистлар ва улкан бойлик эгаларига аён бўлиб қолди ва Америка Европанинг ўзи ҳам Америка учун эксплуатация қилинадиган майдон бўлиши мумкинлиги ҳақида ўйлаб қолди. Натижада унинг олдида икки янги ва муҳим омил пайдо бўлди: иккинчи жаҳон урушидан кейин янги ҳолатлар вужудга келтирган «мудофаа омили» ҳамда мустамлака юртларда ва Европанинг ўзида Американинг сўлагини оқизган «эксплуатация омили».
17-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80