|
ДАЪВАТНИ ЕТКАЗИШДАГИ ИХЛОС
Бутун борлиқ, шу жумладан инсон Аллоҳнинг махлуқидир. Танҳо Аллоҳгина ушбу борлиқнинг, ундаги инсоннинг яратувчи Холиқидир. Бу уламо ва уқалолар олдидаги ҳақиқат ва мўминларнинг ақидасидир. Демак, инсон Аллоҳнинг махлуқи, ёлғиз Аллоҳгина унинг Холиқидир. У инсоннинг руҳини, жисмини, ғаризаларини, узвий ҳожатларини ва фитирий сифатларини яратди. Ушбу фитрий сифатлардан бири шуки, инсон ўзига неъмат ато этган кимсага ташаккур айтади, ўзига фазлу карам қилган кимсага ҳамду сано айтади. Акс ҳолда чиройли ишни инкор қилган, неъмат ва фазилатга нонкўрлик қилган бўлади. Бу фитрий сифат барча инсонда умумийдир. Агар сизга бирор киши бир неъматни инъом қилса, сизга бирортаси совға берса, дарҳол миннатдорчилик билдиришга шошасиз, ҳеч ўйлаб ўтирмай, иккиланмай унга раҳмат айтгингиз келади. Чунки бу сиздаги табиий, асл сифатдир. Сиз шундай яралгансиз. Ушбу фитрий сифат сизни инъом қилмовчига мурувват кўрсатмовчи учун миннатдорчилик билдиришга, раҳмат айтишга ундамайди. Кимки сизга ҳадя ато этса, ўша инсонга раҳмат айтасиз, кимки сизга совға берса, ўша одамга миннатдорчилик изҳор қиласиз. Ҳадя берувчидан бошқасига ташаккур айтишингиз, совға берувчидан бошқасига раҳмат айтишингиз ҳам, маъқул ҳам эмасдир. Шунингдек, ҳадя берувчи билан бирга ундан бошқасига шукр қилишингиз, совға берувчи билан бирга бошқа шахсга раҳмат айтишингиз ҳам ақлга тўғри келадиган иш эмасдир. Чунки бу инсондаги фитрий сифатга тескаридир, соғлом ақл бундай ишни эътироф этмайди.
Аллоҳ Субҳонаҳу ва Таоло инсонни шу сифат билан яратди. Шунинг учун бу сифат инсонда ақл ва унинг нафсига чуқур ўрнашиб олгандир. Аллоҳ Таоло яратувчи Холиқ экан, У бизларга йўқдан бор қилиш неъматини ато этиб, бизларга беҳисоб фазлу карамлар кўрсатувчи экан ва бу борада бирортаси Унга шерик бўлмас экан, бизлардаги фитрий сифат бизни фақат Унгагина ташаккур ва ҳамду сано айтишга, ҳамду санода ҳам бирортасини Унга шерик қилмасликка ундайди ва биздан шуни талаб қилади. Ушбу маъно диннинг аслидир. Бутун шариатларни туширишдан асосий ғоя ҳам шудир. Демак, Аллоҳ фазлу карам ато этувчи Холиқдир. Инсон эса неъматларни ва фазлу карамни қабул қилувчидир. Шундай экан, инсон ёлғиз Аллоҳгагина ҳамду сано айтиши вожибдир. Ушбу маънони «Рум» сурасидаги Аллоҳнинг оятида учратиш мумкин:
فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لاَ تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ
– „Бас (Эй Муҳаммад) ўзингизни доимо тўғри бўлган динда (Исломда) тутинг! Аллоҳ инсонларни яратган табиий хилқатни сақлангиз! Аллоҳнинг яратиши ўзгартирилмас. Энг тўғри дин мана шудир. Лекин кўп одамлар билмаслар“. [30:30]
82-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100