|
а) Абу Ҳурайрадан ривоят қилинади: Расулуллоҳ дедилар: «Иймоннинг етмишдан ортиқ тармоғи бўлиб, ҳаё унинг бир тармоғидир». Муслим ривояти. Бухорий эса «олтмишдан ортиқ» деган лафз билан ривоят қилган.
б) Абу Саид Расулуллоҳдан қуйидаги сўзларини эшитганлигини ривоят қилади: «Сизлардан қай бирингиз мункарни кўрса, уни қўли билан, қодир бўлмаса тили билан, унга ҳам қодир бўлмаса дили билан ўзгартирсин. Бу иймоннинг энг заифидир». Бухорий, Муслим, Абу Довуд, Термизий, Нисоий, Ибни Можжа ва Аҳмад ривоят қилган.
в) Ибни Аббос Абдул қайс элчиларининг Расулуллоҳга келганлигига алоқадор бўлган узун ҳадисда шундай дейди. Расулуллоҳ дедилар: «Ёлғиз Аллоҳга иймон келтириш нима эканлигини биласизларми?» Улар: «Аллоҳ ва Расули билгувчироқ» дедилар. Расулуллоҳ дедилар: «Аллоҳга иймон келтириш - Ундан ўзга маъбуд йўқлигига, Муҳаммад унинг элчиси эканлигига гувоҳлик бериш, намозни қоим қилиш, закотни адо этиш, рамазон рўзасини тутиш ва ўлжадан бешдан бирини беришингиздир». Бухорий ривояти.
г) Абу Амомадан ривоят қилинади. Расулуллоҳ дедилар: «Кимки Аллоҳ учун яхши кўрса, Аллоҳ учун ғазабланса, Аллоҳ учун берса ва Аллоҳ учун ман қилса, иймони мукаммал бўлғай». Абу Ҳасан ва Термизийнинг ҳасан санад билан қилган ривояти.
д) Ибн Маолик ал-Ашъарийдан ривоят қилади. Расулуллоҳ дедилар: «Поклик иймоннинг бир қисмидир». Муслим, Термизий, Нисоий, ибн Можжа, Доримий ва Аҳмад ривояти. Шундай қилиб Расулуллоҳ ҳаёни, мункарни қалб билан ўзгартириш, намоз, закот, рўза, ўлжани бешдан бирини бериш, Аллоҳ учун яхши кўриш, Аллоҳ учун ғазабланиш, Аллоҳ учун бериш, Аллоҳ учун ман қилиш ҳамда поклик амалларини иймондан деб санадилар. Бу амалларнинг бирортаси қатъий тасдиқ ва эътиқод бобига кирмайди. Агар иймон билан амаллар орасида чамбарчас боғлиқлик бўлмаганда эди, иймон сўзини амаллар устидан қўллаш ҳам дуруст бўлмасди. Демак иймон амаллардан олисдаги нарса эмас, балки у амалларга чамбарчас боғлиқдир. Иймон кучайиш ва сусайишда амаллар билан таъсирланади. Ушбу боғлиқлик нусусларда ўз аксини топадики, бу нусуслар гуноҳ ва маъсият амаллари билан иймонсизлик ва иймоннинг сусайишини орасини яқинлаштиради, яна бу алоқа шундай нусусларда зоҳир бўладики, бу нусуслар солиҳ амаллар билан иймоннинг ортиб бориши орасини яқинлаштиради, яъни гуноҳ ва маъсият амалларини қилиш билан иймон кирланиб, сусайиб боради, солиҳ амалларни қилиш билан эса иймон кучаяди. Гуноҳ ва маъсият амаллари билан иймонсизлик ёки иймоннинг заифлигини ортиб бориши орасини яқинлаштирадиган нусусларнинг айримларига тўхталиб ўтамиз:
а) Аллоҳ Таоло «Нисо» сурасида марҳамат қилади:
فَلاَ وَرَبِّكَ لاَ يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لاَ يَجِدُوا فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا
63-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100