|
Самодаги жисмлар, тоғлар, денгизлар, анҳорлар, саҳролар, ҳайвонот, дов-дарахт, ҳаво ва ер юзидаги бошқа мавжудотлар, буларнинг барчаси Аллоҳни ҳар қандай нуқсондан поклаб тасбиҳ айтади. Аллоҳга сажда қилади, бўйсуниб, итоат этади. Бу мавжудотлар Парвардигори оламга итоат этиш атрофида жамланиб, бир-бирига ҳамоҳанг яратилган борлиқ карвонида юради. Ушбу борлиқ карвони тўлалигича бир ҳикмат билан яратилган. Охират манзилига, яъни аниқ келадиган кунга етмоқ учун ҳақ қонун асосида ҳаракатланади. Аниқ келадиган кун (Қиёмат куни) - гўзал борлиқ карвонининг охирги манзилидир.
Қодири Халлоқ Зот инсонни, шунингдек жинларни бошқа махлуқотлардан ажратиб олиб, унга ақл берди. Инсон жамики махлуқотдан ақли билан ажралиб туради. Ҳақ Таоло инсонни беҳуда, бекорга эмас, балки улкан ишни амалга ошириш учун бир ҳикмат билан ажратиб қўйди. Ушбу иш - инсонни Аллоҳ Таоло тарафидан юборилажак масъулиятни зиммасига олишга тайёрлаш эди. Парвардигори олам ақлни шу масъулият юкланишининг асосий шарти қилиб белгилади ҳамда ақлга шу масъулиятни англаш ва унинг вазифаларини бажариш лаёқатини берди.
Ақлда ўзлигидан ғурурланиш сифати мавжуд. Ақлга ҳам бошқа махлуқотлар каби Ҳақ Таоло тарафидан юборилажак масъулият таклиф қилинганда, ақл ўзлигидан ғурурлангани ва лаёқатига ишонгани учун уни иккиланмай қабул этди ва шу масъулият юклайдиган вазифаларни бажаришга тайёр турди.
Аллоҳ Субҳонаҳу ва Таоло «Аҳзоб» сурасида марҳамат қилади:
إِنَّا عَرَضْنَا الأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الإِنْسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولاً
– „Албатта, Биз бу омонатни (яъни Исломни) осмонларга, ерга ва тоғу тошларга кўндаланг қилган эдик, улар уни кўтаришдан бош тортдилар ва ундан қўрқдилар. Инсон эса уни ўз зиммасига олди. Дарҳақиқат у ўзига зулм қилувчи ва нодон эди (яъни бу омонат нақадар вазмин юк эканини бутун коинот билди ва уни кўтаришга қурби етмаслигини сезди, аммо инсон ўзи билмаган ҳолда ўта мушкил вазифани зиммасига олди)“. [33:72]
Ақл ўзлигидан ғурурланмаган ва лаёқатларига ишонмаганида эди, шу оғир масъулиятни зиммасига олмаган ҳамда ҳеч қандай жавобгарликсиз Парвардигори оламнинг итоатида юрувчи борлиқ карвони сафига қўшилган бўлур эди. Ақл ва унинг лаёқатларини яратган, ақл шу оғир масъулиятни ўз зиммасига олишини хоҳлаган ҳамма нарсадан хабардор Аллоҳ Таоло ақлни ақл ўзи хоҳласа шу масъулиятни бажара оладиган даражада яратди. Шунинг билан, ақл Ҳақ Таолога табиий бўйсиниш ва итоат доирасидан чиқиб, У Зотга ихтиёрий бўйсуниш ва итоат этиш доирасига кирди. Шу доирада ҳам ақл Аллоҳ Таолога итоат этса ва бўйсинса, Ҳақ Таолога бўсинадиган борлиқ карвонида давом этади ҳамда шу карвоннинг сарбони даражасига етишади. Акс ҳолда Парвардигори оламнинг ғазаби ва жазосига гирифтор бўлажак.
6-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100