|
улар „Ҳақиқатан, Сен роббимизсан, бизлар бунга шоҳидмиз“ деганларини эсланг! (Сизлардан бундай гувоҳлик, аҳду паймон олишимиз) қиёмат кунида „Бизлар бундан бехабар эдик“, демасликларингиз учундир. Ёки: „Ахир илгари ота-боболаримиз мушрик бўлган эсалар, бизлар улардан кейин келган (ва уларнинг ўргатган йўлларига эргашган) авлод бўлсак, ўша ноҳақ йўлда ўтган кимсаларнинг қилмишлари сабабли бизларни ҳалок қилурмисан?!“, демасликларингиз учундир“. [7:172,173]
Аҳмад Ибни Жарир, Тибрий ва Ҳоким Ибн Аббосдан ривоят қилади: «Пайғамбар А. айтдилар: Аллоҳ Нўъмон яъни Арофот тоғида Одам пуштидаги барча инсон авлодидан аҳду-паймон мийсоқ олган. Одамнинг пуштидан қиёматгача яратадиган барча инсон авлодини чиқариб ҳузурида зарра сингари ёйиб юборди. Дастлаб уларга гапириб «Мен сизларнинг роббиларингиз эмасманми?», деди». «Ҳақиқатан, Роббимизсан, бизлар бунга шоҳидмиз» дедилар. Қиёмат кунида «Бизлар бундан бехабар эдик» ёки «Ахир илгариги ота-боболаримиз мушрик бўлган эсалар, бизлар улардан кейин келган авлод бўлсак ўша нотўғри йўлда ўтган кимсаларнинг қилмишлари сабабли бизларни ҳалок қилурмисан» деб айтмаслари учун Аллоҳ улардан шундай аҳду-паймон олди. «Эслаш»нинг маъноси шу. У юқорида айтганимиздек тафаккурга маънодош эмас, балки унинг натижасидир.
Мусулмонларга, хусусан, даъват етказувчиларга Қуръон оятларини ўқиб тадаббур қилиш вожиб ва ибодат бўлгани каби борлиқ оятларини тафаккур қилиш вожибдир ва ибодат мақомида. Пайғамбар А.нинг учдан ортиқ саҳобалари «Иймон нури-тафаккур» дея айтаётганларини эшитдим деб ривоят қилади Абди Қайс. Қуртобий билан ибни Касир ўз тафсирларида «Бир соатлик тафаккур кечаси туриб (намоз ўқимоқдан) афзалдир» деган сўзни келтиради.
Қуръон оятларини ифода услубидаги бенуқсонлик билан борлиқ оятларининг яралишидаги бенуқсонлик бир хил даражада эканини сифатлаб Аллоҳ «Нисо» ва «Мулк» сурасида шундай дейди:
أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلاَفًا كَثِيرًا
– „Қуръонни тадаббур қилишмайдиларми?! Агар Аллоҳдан бошқа биров томонидан бўлганда эди, албатта, унда кўп қарама-қаршилик топар эдилар“. [4:82]
الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا مَا تَرَى فِي خَلْقِ الرَّحْمَانِ مِنْ تَفَاوُتٍ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِنْ فُطُورٍ
– „У етти осмонни устма-уст қилиб яратган Зотдир. Раҳмоннинг яратишида бирон тафовут-нуқсон топмассиз. Кўзингизни (самога) қайтарингчи (унда) бирон футур-ёриқни кўрармикансиз?“. [67:3]
23-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100