|
Хулоса шуки, топқирликнинг одамларга таъсири воқени тез англашларини ақидага ва ақидадан келиб чиққан нарсага боғлашларидан келиб чиқади. Ёлғиз воқени англаш тез мулоҳазакорликни беради, холос. Мақсад ҳамма ҳолатда билинса-да, топқирликни берадиган омил уни ақидага боғлашдир. Сўзловчининг мақсадини билиш ақидага ва ақидадан келиб чиққан нарсага боғланса, тўғри ва мукаммал билиш бўлади. Боғланмаса нуқсонли билиш бўлади.
Шунинг учун ҳам икки иш бўлиши зарур. Бири воқени тез идрок қилиш. Бу нарса тез мулоҳазакорликни вужудга келтиради ва у умматда ҳам, халқда ҳам бўлаверади. Иккинчиси, уни ақидага ва ақидадан келиб чиқадиган нарсага боғлаш. Бу нарса фақат умматга хос. Топқирликни аниқ мана шу нарса вужудга келтиради. Шунинг учун ҳам таъсирни халқда эмас, умматда бўлишини мақсад қилиш керак. Чунки у умматга очиқ таъсир кўрсатади. Кейин унда топқирлик табиийга айланади. Негаки боғлаш топқирлик заруратларидан бири. Ақидага боғлашсиз топқирлик бўлмайди. Шу туфайли умматга таъсир қилиш ақида йўлидан ёки ундан келиб чиқадиган ҳукм ва фикрлар йўлидан мақсад қилинмоғи лозим.
55-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61