|
топқирлик бошқа-бошқа нарса бўлсалар-да, аслида бирдирлар. Топқирликда заковатни ишлатиш асосдир. Шахсларда топқирликни вужудга келтирмоқчи бўлсангиз, хоҳ улар топқирликни пайдо қилиш ёки заковатни ишлатишда бир турткига муҳтож бўладиган моддий ишларни қилувчилар бўлсин, хоҳ топқирликни вужудга келтириш ва заковатни ишлатишда турткига муҳтож бўлмайдиган фикр билан ва фикр борасида ишловчилар бўлсин, ҳар иккаласида ҳам заковатни ишлатиш аслдир. Энди заковатни қандай ишлатиш мумкин ва шахслар тарафидан заковатни ишлатиш жараёни қандай кечади? Биринчи саволга, яъни заковатни қандай ишлатиш мумкин, деган саволга жавоб шуки, модомики, заковат тез ҳис қилиш ва тез боғлаш экан, ҳис қилишнинг ўзи хоҳ моддий бўлсин, хоҳ фикрий бўлсин, воқедан ҳосил бўлади. Заковатни ишлатиш сари ташланган бир қадамни мана шу нарса, яъни ҳис қилиш вужудга келтиради. Тез ҳис қилиш эса ҳис қилинаётган нарсадан огоҳ бўлишдан ҳосил бўлади. Ҳис остида воқе бўлаётган нарсадан огоҳ бўлиш зарурий ишдир. Бу огоҳлик ҳисингиз остида содир бўлаётган воқега назарингизни қаратишингиздир. Масалан, машинада кетаётиб, кўчада оқаётган суюқликни кўрдингиз. Агар шу суюқликнинг бензин эканидан огоҳ бўлиб, озгина нарсадан ўт чиқиб кетишини идрок қилсангиз, мана шу кўчада оқаётган суюқликнинг бензин эканидан огоҳ бўлишингиз ва ёниб кетишини идрок қилишингизнинг ўзи сиздаги топқирликдир – хатарга юз тутаётганингизни топганингиздир. Шунинг учун ҳам нуқтаи назарингиз кўчадан қочиш йўлини танлашга қаратилади. Сизда мана шундай топқирлик мавжуд бўлса, тезда нажот учун чора қўллаб, зудлик билан кўчадан чиқасиз. Аммо унинг бензин эканини билмасангиз, ёнишини ҳам билмай, кўчада қолиб кетиб, бензин ёнгач, ўтнинг ўртасида қолиб кетасиз. Чунки сизда топқирлик бўлмайди, яъни оқаётган нарсанинг бензинлигидан, ёнишидан огоҳ бўлмайсиз. Ана шунда ўзингиз ҳам, машинангиз ҳам ёниб кетади. Чунки ўзингизни ҳам, машинангизни ҳам қутқариш мумкин бўлмайди. Бу топқирлик йўқлигининг оқибатидир. Тез ҳис қилиш огоҳ бўлишдан ҳосил бўлади. Огоҳликдан кейинги тез ҳис қилиш заковатни ишлата бошлашингизга олиб келади. Тез боғлаш эса мазкур мисолда, бензин озгина нарсадан ҳам ёниб кетади, деган собиқ маълумотингизни ишлатганингиздан ҳосил бўлган. Сиздаги бу маълумотлар сизни уларни ишлатишга ёки ҳодиса билан тез боғлашга олиб борган. У кўчада оқаётган нарса чиқинди ёки сув эмас, бензин эканидан огоҳлигингиздир. Огоҳликдан келиб чиққан тез ҳис қилиш боғлашни, бинобарин, тез боғлашни вужудга келтиришдаги
13-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61