|
тафаккур қилишимиз, деганидир. Бу нарса бизни тез тафаккурни, демакки, топқирликни тарк қилиб, суст фикрлашга одатланишимизга, тез тафаккурга бепарво бўлиб, уни таҳқирлашимизга олиб боради. Натижада суст фикрлаш аслга, тафаккурнинг тўғрилигини ўлчайдиган миқёсга айланади. Мана шунинг ўзи топқирликни таҳқирлаш ва тарк этишга кифоя. Бу нарса қаноатланиш, такрорланиш ва замон ўтиши билан топқирликни, демакки, унинг ролини бекор қилади. Натижада биз суст фикрлашнинг тузоғига тушиб, душман қўлидаги қўғирчоққа айланиб қоламиз. Ана шунда тез ҳал қилиниши керак бўлган муаммоларга дуч келиб, уларни ҳал қилолмай қоламиз. Нодир фурсатларни ғанимат билолмай ўтказиб юборамиз. Муаммолар кўпайгандан-кўпайиб, фурсатлар зое кетиб бораверади.
Тафаккурнинг ҳамма нарсани қамраб олиши топқирликнинг кетиши демакдир. У техник тафаккурни ёки техник фалсафани ҳам илмий баҳслар мавзусига, фалсафа ва тафаккур мавзусига айлантириб юборади. Шу билан нарсаларнинг чигаллиги ортиб, аниқ кўриниб турган нарсалар ҳам чигаллашади. Шу билан энг оддий, очиқ кўриниб турган курси, пиёла, товоқ каби моддий ишлардаги, топқирлик, заковат ва заковатни ишлатиш каби маънавий ишлардаги техник нарсалардан ҳам фойдалана олмай қоламиз. Агар киши энг осон, энг содда техник ишлардан ҳам фойдалана олмай қолса, у инсон бўлиш ва инсондек ишлашга нолойиқ кимсага айланади.
Шунинг учун ҳам муаммо тафаккурнинг ўзи эмас, балки ундан зарарни кетказишдир. Бу нарса тафаккурни шошилиш керак бўлган жойга шошиладиган, шошилмаслик керак бўлган жойга шошилмайдиган оддийга айлантириш билан бўлади. Масалан, топқирликда шошилиш керак бўлса, ақл, тафаккур маъносида шошилмаслик даркор. Оллоҳнинг мавжудлиги, халқнинг мавжудлиги, адолатнинг мавжудлиги каби ишларни ойдинлаштириш учун тафаккур зарур. Курси, товоқ, пиёла, заковат, ақлни ишлатиш ва топқирлик каби ишларда эса тафаккурнинг зарурати йўқ. Демак, муаммо тафаккурдан зарарни даф қилиш ва ҳаргиз ундан бошқа нарса эмас.
30-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61