|
сўзлаб бериш, хутба ўқиш, гаплашиш, насиҳат қилиш ва йўл кўрсатиш каби оғзаки шаклда бўладими, фарқи йўқ. Ҳар иккала ишда ҳам одамларга фикр ташланади ва улар жамоий тарзда тарбия қилинади. Муҳими, гап ёки асар бир фикр бўлиши ва унинг асосида иш юритилиши керак. Шубҳасиз, бу фикр сўровчи билан одамлар ўртасида мунозарага айланиб кетмаслиги даркор. Ҳар икки томон ҳам тўғрилигини тан олган фикр бўлмоғи лозим. Яъни қуруқ фикрнинг ўзи эмас, тушунча бўлиши шарт. Негаки, мақсад уни шу фикрга қаноатлантириш эмас, балки уни қандай қабул қилиш, муаммоларни ҳал қилишда уни қандай ҳал қилиш йўлини ўргатишдир. Мана шу қабул қилиш ва йўл тутиш муолажа ўрнидир. Яъни шу билан тўғри ёки хатолик билинади. Такрорлаш, тўхташ, кейин такрорлашга ёрдам бериш, ундан кейин мураккаброғига ва оғирроғига ўтиш. Одамлар оммаси билан ишлашда уларда топқирликни вужудга келтириш учун уни одат ёки табиатга айлантиришгагина эҳтиёж сезилади. Айлантириш билан одамларда топқирлик вужудга келади. Фикрнинг хилини ажратиш ва англаш унинг чигал, мужмал бўлишидан кўра яхшироқ. Масалан, «Бир муаммога йўлиқсанг, уни қандай ҳал қиласан?», деган саволни олайлик. Деҳқонга, агар ёмғир ёғмай қолса, сунъий ёмғирнинг ҳам имкони бўлмаса, экинингни нима қиласан, дейилганда, тез жавоб берса, унда топқирлик бор. Жавоб бермаса ёки сустлик билан, ўргангандан кейин жавоб берса, унда топқирлик йўқ. Гарчи бу тафсилот яхшироқ бўлса-да, одамлар билан ишлашда муҳим эмас. Чунки улар ишларни оддий қабул қиладилар. Чигал-мужмал ишларни тушунмасликларини тушунадилар. Муҳими уларнинг жавоби ёки жавобларини кузатиш. Шунинг учун ҳам одамларни топқирликка одатлантиришда қийинчилик туғилмайди. Бошқалар билан, яъни илмий баҳс кишилари (академиклар), муқаллид бўлмаган маълум ақидани ушлаган сиёсатчилар, бир сўз билан айтганда, моддий ишлар билан эмас, фикр ёки илм билан шуғулланувчилар билан ишлашда қийинчилик туғилади. Уларда топқирликни ҳосил қилиш учун етарли даражада эътибор бермасликнинг иложи йўқ. Чунки уларнинг айримларида топқирлик гоҳо мавжуд бўлгани билан асл ишларида мавжуд эмас. Шу туфайли уларнинг мавзулари хусусида баҳс юритиш керак. Зеро, у гапнинг ўрнидир.
Гоҳида бир қарашда инсон ҳаёти хавфу хатарлар орасида бўлиши топқирликнинг пайдо бўлишига сабабдек кўринади. Топқирликка муҳтож бўлинадиган ишларнинг ва тасодифларнинг кўпчилигидан шундай туюлади. Гоҳида эса шуғулланиш, чиниқиш ва одатланиш
8-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61