|
қаратадилар. Бу борада эса топқирликдан кўра эътиборлироқ омил йўқдир. Шу туфайли улар, яъни халқлар, миллатлар ва давлатлар душманни ишлаб чиқаришга қурби етмайдиган, бирин-кетин ҳамма фурсатларни бой берадиган фалаж ҳолатига келтириш учун ундан топқирликни олиб ташлашга аҳамият берадилар.
Ана шу пайтда ғолиб бўлиш, мустамлака қилиш, зўрлигини ва нуфузини ўтказиш енгил кечади. Ғарб – гарчи Ислом диёри ва Исломий Давлат фуқароларига қарши маданий-маърифий жанг бошлаган бўлса-да – салтанатини кенг ёйиб олгач, топқирликни йўқотиш мақсадида уларни фикр қилиш, ақл ишлатишларга қизиқтира бошлади. Бу борада мислсиз муваффақиятга эришди. Миллат фалаж ҳолатига етай деб қолди. Одамлар чуқур фикр юритиш, пухта ўйлаш, яхшилаб мулоҳаза қилиш, шошилмаслик каби нарсаларга ўралашиб қолиб, ҳаёт жангида ғалабани бой бердилар. Қанча қўзғолонлар ва урушларга қарамасдан, мустамлака салтанати ва нуфузини ҳайдаб юбора олмадилар. Чунки улар кичикми, каттами ҳар бир муаммода чуқур фикрлашу пухта ўйлашларга муккадан кетиб, фурсатни қўлдан бой бердилар. Қанча фурсатлар бой берилди. Уларни ғанимат билмадилар. Натижада поғонама-поғона юксалиш барбод бўлди. Бориб-бориб механик фалсафаларга ғарқ бўлдилар. Ишлар чигаллашди, аниқлик йўқолди. Бу механик фалсафаларга муккадан кетишнинг оқибати эди. Тўғри, шундай ишлар борки, улар хусусида фалсафий мушоҳада қилмай илож йўқ. Улар тикланиш, озодлик, моҳирлик ва шунга ўхшаш мураккаб ишлардир. Уларни чуқур тадқиқ қилиш, ҳозири билан кифояланмаслик, фалсафий мушоҳада юритиш зарур. Курси, пиёла, товоқ каби очиқ кўриниб турган, фикр юритишнинг ҳожати бўлмаган нарсалар хусусида эса чуқур тафаккур қилиш ва фалсафий мушоҳада юритиш тўғри эмас. Уларни шундайлигича қабул қилиб, номини айтишнинг ўзи билан кифояланиш керак. Механик фалсафа ёки механик тафаккур ҳеч қандай махфий жойи бўлмаган, номини айтишнинг ўзи билан тушунилиб кетаверадиган очиқ кўриниб турган нарса хусусида фалсафий мушоҳада юритишдир. Масалан, курси бу – курси. У хусусда фалсафий мушоҳада қилиб, чуқур фикр юритсангиз, чигаллик ортиб, уни тушунмайдиган бўлиб қоласиз. У ҳақда фалсафий мушоҳада юритишингиз қанчалик кўп бўлса, чигаллик ҳам шунчалик ортиб боради. Ғарб бизга ақл ишлатиш, фикр юритиш, пухта ўйлаш, яхшилаб ўрганиш, етти ўлчаш каби ишларни чиройли қилиб кўрсатди. Шу билан биз топқирлигимизни йўқотдик. Бу ҳам етмагандай, механик фалсафага ўтиб олдик. Айримларга: «Муғомара қилинглар, нега муғомара қилмайсизлар?»,
4-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61