|
Нарсани ўрганиб, текшириш керак ёки керакмаслигини белгилаб берадиган омил уни ўраб турган шароитлардир. Масалан, Ғарбнинг Ливан ва Исроилнинг Ислом диёрларига чегарадош шарқи Ўрта ер денгизи ҳавзасидаги кўприкнинг икки боши қилиб қўйгани шубҳасиз, аниқ бир иш. Лекин кўприкнинг бир бошини бузиш, ўрганиш ё текширишга муҳтож ёки муҳтож эмаслигини шароит белгилаб беради. Агар шароит Ғарбнинг кўприкнинг бу бошидан бехабарлигини, уни қийинчиликсиз бузиш мумкинлигини кўрсатаётган бўлса, у ўрганиб-текшириш тўсқинлик қиладиган, ишни орқага сурадиган, душманнинг фойдасига ишлайдиган бир омил бўлиб қолади. Шунинг учун ҳам унга ҳақиқий назар ташланади. Кўприкнинг бу бошини Ғарб ўзи қуриб, ундан бехабар бўлиши билан унинг бузилишидан қўрқиб туришнинг ўртасида фарқ бор. Унинг бехабар ҳолатида фикрлаб ўтириш эмас, ишни тез қилиш, топқирлик керак бўлади. Агар Ғарб кўприк бузилишининг олдини олиш учун қувватларини тўплаб қўйган бўлса, уни ўрганиш, тадқиқ қилиш керак бўлади. Ўрганиб, текширилмаса, ҳалокат юз беради. Шунга кўра масала ўрганиб текширишлар масаласи эмас, шароитлар масаласидир. Агар шароитлар ўрганиб текширишни тақозо қилса, ўрганиб текширилади. Агар тақозо қилмаса тез англаб, топқирликни ишлатиш зудлик билан ишга киришилади. Шунга кўра, ҳакам шароитлардир.
Бу биринчидан. Иккинчидан эса заковатлиларда тез фикрлашга муҳаббат бўлиши керак. Улар ишнинг ўрганиб-текшириш зарур бўлган турига кирадими ёки йўқ эканини билиш учун шароитларни ўрганиш билангина кифояланмасдан тез фикрлашга одатлансинлар. Бунинг учун уларнинг эътиборини ўрганиб текширишга эмас, фикрлаш турига қаратиш керак. Улар табиатан тез фикрлашга, тез ҳукм чиқаришга, тез қарор қабул қилишга мойилдирлар. Мана шунинг ўзи улар билан алоҳида, хос муомала қилишга кифоя қилади. Аслида ҳамма нарсага назар ташланади. Агар у фикрлашга, ўрганишга, текширишга лойиқ бўлса, ўрганиб, текширилади. Агар лойиқ бўлмаса, уни ўрганиб-текшириш зарар ва кечикишга олиб боради. Заковатлиларга эса, ҳар битта фикрда тезлик бўлиши шарт, дейилади. Улар билан алоҳида хос муомала қилинади. Шу билан улар суст фикрлашдан тез фикрлашга, яъни топқирликка сакраб ўтишга ёрдам берадилар. Бошқалар эса уларга тақлид қиладилар. Уларнинг ўзгариши оммадаги биз хоҳлаган нарсани, яъни омманинг ўзгаришини ифодалагани учун ҳам улар билан алоҳида, хос муомала қилинади.
47-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61