|
Илғаб олиш қанчалик шарт бўлса, ҳукм чиқариш ҳам шунчалик шарт. Илғаб олиш вужудга келса, ҳукм чиқариш, албатта, вужудга келади. Демак, асл илғаб олишдир. Агар Умар ибн Хаттоб аёлнинг эридан шикоят қилганини илғаб олганида, уни, шикоят, деб тинглаган бўларди. Лекин уни мақтов, деб тинглади. Шунинг учун ҳам шикоятига эътибор бермади. Натижада шикоят қаноатлантирилмасдан, ҳолат боягидек қолаверди. Чунки у арзини арз эшитувчи тушунадиган тилда баён қилмади. Шу туфайли арзига қулоқ солинмади. Унинг шикоятлигини ажратиб берувчи топқирлик вужудга келмай, у гўё бўлмагандек, эътиборсиз қолди. Шунга биноан, унинг шикоятлигини тушуниш учун унинг мақтаётгани эмас, шикоят қилаётганини илғаб олиш шарт. Бундай ҳоллар хусусан, очиқ шикоят қилишдан ёки шикоятига рад жавоби олиб қолишдан ҳижолат бўладиганларда кўп учрайди. Шунинг учун ҳам одамларнинг мақсадлари рўёбга чиқиши учун уларда топқирлик бўлиши шарт. Аёлнинг мақсади адолатсизликка барҳам бериш эди. Буни амалга ошириш амирул мўмининнинг вазифаси эди. Умар ибн Хаттоб tнинг мақсади амирул мўминнинг эътибори билан одамлардаги адолатсизликка барҳам бериш. Бироқ у аёлнинг эридан шикоят қилаётганини тушунмади. Натижада унинг мақсади рўёбга чиқмади, яъни адолатсизликка чек қўйилмади. Эр боягидек, кечаси намоз ўқиб, кундузи рўза тутадиган бўлиб, аёл эса эр-хотинлик ҳаётидан маҳрум бўлиб қолаверди. Амирул мўминин шикоятни эшитдию, тушунмади. Оқибатда мақсади амалга ошмади, адолатсизликка чек қўйилмади. Демак, топқирликнинг бўлмаслиги адолатсизликнинг тугатилмаслиги ёки хатарга тушиб қолишга олиб боради. Шу сабабли топқирликнинг моҳиятини, унинг тез илғаб олиш ва тез ҳукм чиқариш эканини англаш шарт. Модомики, у шу тарзда тушунилмас экан, топқирлик вужудга келмайди. Оқибатда адолатсизликка барҳам берилмайди, хавф-хатарга юз тутилади. Шунга кўра топқирликни ҳосил қилиш учун унинг моҳиятини илғаб олиш шарт.
50-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61